Ön Bilgilendirme
Asıl sebep, zaman denilen kavramın ne olduğu ve tanımı ile alakalıdır. Zaman kavramı, insanlar tarafından entropi ile ilişkilendilirilmiş ve zamanın ilerlediği yön ile entropinin arttığı yön eşdeğer olacak şekilde belirlenmiştir. Bu şu anlama gelir, "geçen yıllarımız" derken fiziken "evrende artan toplam entropimiz" demek istiyoruz.
Entropinin ne olduğu ile ilgili bir bilgi almak istiyor isen internet üzerinden gerekli kaynakları bulacağını düşünüyorum. Küçük bir hatırlatma yapacak olursam - ki genelde entalpi ile karıştırılır; entropi, düzensizliğin ölçüsüdür.
Sorunun Cevabı
Zaman boyutunda diğer boyutlar gibi ileri veya geri hareket edememizin sebebi fizik ve kimyada bolca işlenen Termodinamik kanunlarında yatıyor. İkinci termodinamik kanunu der ki "Evrende kendiliğinden gerçekleşen bütün süreçler evrenin entropisinde bir artışa yol açar (ΔS ≥ 0)."[1]. Bu şu anlama gelir, evren zamanda ileriye gitmek zorundadır. Pek tabi, bu metni okuyan sizlerin aklına gelebileceği bir soru olacaktır: "E neden zorunda ki!?".
Zorunluluk nedeni hakkında derin bir bilgim olmamasına rağmen, elimden geldiğince açıklamaya çalışacağım. Evrendeki bir sonraki durumumuzu anlatabilecek milyarlarca olasılık bulunur. Bu olasılıklar birazdan bardağınızın kırılacağı, karşınızdaki apartmana uçak düşeceği, dünyadaki tüm suyun yok olacağı, kaleminizdeki ucun biteceği gibi bir çok olayı kapsayabilir. Biraz düşünüldüğünde, evrendeki bir sonraki durumun bir önceki duruma göre daha düzenli olmasının ihtimali, daha düzensiz olmasının ihtimalinden çok daha düşük olacağı hemen akla gelecektir. Bunu o çok bilindik kırılmış bardak örneği ile pekiştirelim. Bir bardak ile su içtiğinizi düşünelim ve bir anda elinizden bu bardağın düştüğünü varsayalım. Bu bardağın yere çarptığını ve kırılıp geri sektiğini hayal edin ve tam o anda zamanı durdurun. Şimdi size sorum şu olacaktır, birbirine oldukça yakın ancak kırılmış cam parçalarının aşağıda listelediğim hangi duruma dönmesi daha olağandır?
- Tekrar birbirlerine yaklarak kırılmadan önceki şekillerinde kusursuz bir şekilde sıralanıp, gerekli kimyasal ve fiziksel bağları kurmaları ve tekrar kırılmadan önceki hallerine -tamamen aynı olacak şekilde- dönmeleri.
- Kırık cam parçalarının havanın etkisiyle savrulması, birbirlerinden biraz daha ayrılamaları veya biraz daha yakınlaşmaları ancak kırık parça olarak kalıp yere dağınık bir şekilde düşmeleri.
Özellikle abartarak yazdığım bu durum size inandırıcı gelmeyebilir ancak evrende bu durum gayet olağandır. Cevabınızın yüksek ihtimalle, rastgele dağılmış pozisyonda yere düşmeleri (2. madde) olduğunu düşünüyorum. Ki haklısınız da! İlk maddedeki durumun kesinlikle gerçekleşmeyeceğini size kanıtlayamayız, ancak o durumun gerçekleşme ihtimalinin milyar milyar milyar katta bir gibi maddenin gerçekliğini bile sorgulatacak kadar küçük bir ihitmal olduğunu söyleyebiliriz.
Bundandır ki, evrendeki her olağan olay düzensiz olmaya meyillidir. Bu düzensizliğe gidiş entropi ile açıklanır ve termodinamiğin ikinci yasasınca belirtilir. Termodinamiğin ikinci yasası, zamanın geriye akmasını engeller çünkü zaman da entropinin ileriye akışı ile ilgilidir.
Konu ile ilgili daha detaylı bilgi almak isterseniz Evrim Ağacı'ndaki "Entropi Nedir? Büyük Patlama'dan Kozmos'a Entropi ve Kaostaki Düzen" yazılı makaleyi okuyabilirsiniz. Bağlantıyı ikinci kaynak olarak bırakacağım.
Ek Bilgi (İleri Düşünce)
Entropiyi anlatırken mümkün mertebe "evren" sözcüğünü kullanmaya çalıştım. Bunun sebebi entropinin lokal bölgelerde artmak yerine azalma yönüne gidebileceğiydi. Bu konuyu araştırmayı da sizlere bırakıyorum.
Kaynaklar
- A. Çetin. Termodinamiğin Ikinci Kanunu. (10 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 10 Ocak 2021. Alındığı Yer: Mühendishane | Arşiv Bağlantısı
- Ö. F. Kırmacı. Entropi Nedir? Büyük Patlama'dan Kozmos'a Entropi Ve Kaostaki Düzen. (12 Temmuz 2011). Alındığı Tarih: 10 Ocak 2021. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
