Neden bazı insanlar sadece gece üretkendir gündüz ise odaklanamazlar?

Sorunun cevabı büyük ihtimalle circadian rhythm. Circadian kelimesi Latince circa (eng:about, tr: hakkında) ve diem kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Rhytm ise tahmin edilebileceği üzere ritim demektir. Circadian rhythm'i vücudumuzda yaşanan günlük olayların ritmi olarak kısaca özetleyebilirz. Vücutta salgılanan hormonların (örneğin uyku döngümüzü denetleyen melatonin ve stres hormonu olarak da bilinen cortisol) düzenlenmesinden tutun da vücut ısısına vücutta gerçekleşen döngülerin ne zaman ne sırada olacağını belirleyen şey circadian rhythm dir. Bu ritim ise sleep-wake cycle olarak adlandırılan uyku-uyanıklık döngüsüne bağlıdır. Peki uyku-uyanıklık döngüsü bir insanda nasıl oluşur? Varsayılan ayarı belirleyen şey ışıktır.

wikipedia

Kısaca açıklamak gerekirse ışığın varlığını algıladığında beyin uyanıklık hormonu olarak adlandırabileceğimiz melatonini salgılar ve bizi uyandırır. Gece olduğunda ise güneş ışığı olmadığı için karanlık olduğu için melatonin azalır bu sayede uyanık kalmamız gittikçe zorlaşır. Bu ritim 24 saatte bir resetlenir. Yani vücudumuzun işleyişini belirleyin bu ritim Dünya'nın kendi etrafındaki dönüşü ile bağlantılıdır. Ancak bu ritmi bozabilir ve sekteye uğratabilirsiniz. Karanlık olduğunda ne kadar çok uyanık kalır ve bu uykusuzluk durumunda ne kadar çok ışığa maruz kalırsanız vücudunuzun biyolojik ritmi o kadar çok etkilenir. Çünkü ışığı algılayan beyin melatonini o kadar salgılamaya devam eder. Bu yüzden uzmanların akşam belli bir saatten sonra özellikle uyku vaktimize yakın bilgisayar ve telefon kullanımımızı azaltmamızı tavsiye ettiklerini sıkça duyarız. Ayrıca kaliteli bir uyku için uyuduğumuz yerin karanlık olması önerilir. Uyku-uyanıklık döngüsü bazen o kadar bozulur ki bir zamanlar zorunluluktan bile olsa gece uyumayan insanların bir yerden sonra bu zorunluluğun ortadan kalkmasına rağmen hava aydınlandığında uykuları gelmeye başlar. Dünyada büyük bir çoğunluk, ben de dahil, bahsettiğiniz gibi geceleri daha üretken olmak vb. şeyler tecrübe etmektedir çünkü ritmi bozulan bireylerde beynin gece uyku modunda olmamasına neden olur bu da normal şartlar altında sabah saatlerinde dinç ve üretken olması gereken beynin gece saatlerinde üretken olması demek (uyuyor olması gereken beynin uyumuyor olmasından dolayı cortisol salgılayan beynin iştahınızı arttırması gibi birtakım başka yan etkiler de oluşur.) Modern dünyanın getirdiği sorumluluklar, akşam geç saatlere kadar çalışmak, vize haftası gibi, bizi hava karardığı gibi uyumaktan alıkoyar. Her ne kadar çoğunlukla uyku-uyanıklık döngümüz tam tersine dönmesede uyanık kaldığımız bir kaç saat bile bunu olumusuz etkileyebilir.

Not: Her ne kadar çok okuyan birisi olsamda çok uzatmamak amacıyla özet geçtim. Eksik bilgiler olabilir aşağıya bırakacağım linkten detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. Bilimle kalın : )