Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
3

Bir özelliğin (örneğin kahverengi ve mavi göz rengi geni) baskınlık durumu, baskınlık statüsü neye göre oluşuyor?

Neden kıvırcık saç, düz saça baskın mesela? Gibi gibi... Teşekkürler şimdiden :)
4,203 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
3 Cevap
Yasemin Akın
1. nesil yazar
Orijinal Soru: Genlerimizin çekinikliği ya da baskınlığı neye göre belirlenir?

Bir genin çekinik ya da baskın olmasının temelinde, gen ürününün fenotip üzerinde yaptığı etki yatar. Fenotip genetik olarak belirlenmiş, gözlemleyebildiğimiz tüm fiziksel özelliklerimizdir. Saç rengimiz, kan grubumuz, varsa genetik hastalıklarımız, besinleri sindirmek için salgıladığımız enzimler ve daha birçoğu fenotipik özelliklerimizdir. Bu özelliklerin belirlenmesinde ise genlerden ifade edilen proteinlerin özellikleri etkilidir.

İnsanlar diploit canlılardır yani hücrelerimizde her bir homolog kromozomdan, biri anneden biri babadan gelmek üzere iki adet bulundururuz, ve sonuç olarak her bir genden iki çeşide yani "allele sahibiz. Bu alleller birbirinin aynısı olabileceği gibi (homozigotluk, AA ya da aa gibi şekillerde belirtilen) birbirinden farklı da olabilir (Bu durumda Aa şeklinde belirtilir.) Bu alleller arasında baskınlık ilişkisi, genden üretilen proteinin heterozigotluk durumunda, fenotipte özelliğini gösterebilmesi ile belirlenir. Örneğin, Aynı genin alleleri olan, anneden gelen tipe a, babadan gelen tipe b dersek, hücrelerde gen ifadesi sırasında a ve b allellerinin ürettiği proteinlerden a'nın ürettiğinin etkisi fenotipte görülüyor, fakat b'nin görülmüyorsa a alleli b alleline baskındır deriz. Bundan farklı bir durumda, eğer her iki farklı allel de etkisini fenotipte gösteriyorsa (kan grubunda olduğu gibi) eş baskınlıktan söz ederiz.

Tüm Reklamları Kapat

Alleller arasında böyle bir etkiye ise mutasyonlar yol açar. Mutasyon sonucu yeni alleller meydana gelebilir, bunlar arasında yeni baskınlık, çekiniklik ilişkisi açığa çıkabilir. Evrimsel süreçler, bir allelin baskın olup olmamasından ziyade, onun organizma için "yararına" bakar.

360 görüntülenme
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Merve Arıcıbaşı
PhD Veterinary Sciences
Orijinal Soru: Genlerimizin çekinikliği ya da baskınlığı neye göre belirlenir?

Biri anneden diğeri babadan gelen saç rengini belirleyen genler bir alel oluşturur. Yani aynı özelliği kodlayan ama birbirinin aynı olmayan gen çifti.

Baskınık veya çekiniklikte smallRNA (sRNA)ların rolü olduğu düşünülüyor. sRNAlar hedef RNA (target- tRNA)lara bağlanarak gen susturma (gene silencing) veya interferaz gibi roller oynuyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

sRNAların biriktiği genlerin baskın, sRNAların bağlandığı tRNAların biriktiği genlerin çekinik olduğu, sRNAların bağlanıp susturması sebebiyle çekinik genlerin kendi özelliklerini gösteremediği çalışmalarda gösterilmiş.

441 görüntülenme
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ecem Kaya
Ecem Kaya
95K UP
Wikipedia'dan alınmıştır

Baskınlık veya dominantlık, genetikte bir genin karşılıklı lokuslar üzerinde bulunan alellerinden hangisinin canlının karakterini (fenotipini) belirleyeceğini gösteren ilişki.

En basit şekliyle, bir genin A ve B olmak üzere iki alelinin olduğunu düşünürsek, canlının genotipini AA, BB ve AB olmak üzere üç farklı şekilde olabilir. Eğer AA ve BB genotiplerinin fenotipleri birbirinden farklıysa ve canlı AB genotipine sahipken fenotipi AA'daki gibi oluyorsa, bu durumda A baskın (dominant), B geni ise çekiniktir (resesif). Aynı şekilde AB genotipine sahip canlının fenotipi BB'ninki gibi oluyorsa, bu durumda da B geni baskın, A geni çekiniktir.

Tüm Reklamları Kapat

Arka plan

Diploit / haploit

Tüm Reklamları Kapat

Bilinen birçok hayvan ve bazı bitkiler eşleşmiş kromozomlara sahiptir ve diploid (2n) kromozomlu olarak tanımlanırlar. Kromozom çiftlerinin her parçası biri dişi yumurtasından (n), diğeri erkek sperminden (n) olmak üzere bir ebeveynden gelir ve döllenme sırasında birleşerek 2n kromozomlu hücreyi oluştururlar. Yumurta ve sperm hücreleri ise (n) tane kromozom bulundururlar ve haploid olarak adlandırılırlar. Haploid hücreler mayoz bölünme yoluyla oluşturulur.

Homozigot, heterozigot

Eğer canlı bir genin özdeş alellerini (örn. AA) taşıyorsa homozigot, farklı alellerini taşıyorsa (örn. AB) heterozigot olarak adlandırılır.

Hangi gen baskın?

Bir genin farklı alellerini taşıyan (örn. Aa) canlı heterozigot baskın, aynı genin özdeş alellerini taşıyan canlı ( örn. AA) homozigot baskındır. Her iki canlının fenotipi baskın görünümlüdür. Ancak heterozigot baskın iki canlının gametlerinin birleştirilmesi sonucu oluşacak döllerin bir kısmı baskın bir kısmı çekinik olur. Şöyle ki;

Aa X Aa çaprazlamasını sonucu oluşan yavru döller;

AA, Aa, aA, aa genotipine sahip olmaktadır.

Diğer genetik konseptlerle ilişkiler

Tüm Reklamları Kapat

Baskınlık kavramı, birçok genetik konseptle ilişkilidir.

Çok alellik

Aynı karakteri temsil eden ikiden fazla gen bulunması durumuna çok alellik denir. Örneğin insanlardaki AB0 kan grubu sisteminde, kan grubu karakterini belirleyen A, B ve 0 olmak üzere 3 çeşit gen bulunur. A ve B, 0 genine baskındır. A0 veya AA genotipine sahip canlıların kan grubu fenotipleri aynıdır ve A grubu olarak adlandırılırlar. Aynı şekilde B0 ve BB genotipindeki canlılar da B grubu olarak adlandırılırlar.

Tam baskınlık

Tüm Reklamları Kapat

Homozigot ve heterozigot genotipindeki canlıların fenotiplerinin birbirinden farksız olması durumudur.

Eksik baskınlık

Genetik olarak aynı karaktere etki eden fakat birbirinden farklı özellik taşıyan iki genin canlının genotipinde birbirine dominantlık gösteremeyip ebeveynlerinden farklı yeni bir genotip oluşturması durumudur. Örneğin sığırlarda K, kırmızı renk geni ve B, beyaz renk geni olmak üzere bu iki farklı özellikteki genlerin birleşiminden KB genotipli ve yeni bir fenotipe sahip demir kırı sığırlar oluşur

Eş baskınlık

Alel genlerin karaktere etkilerinin eşit olması durumudur. Örneğin A ve B kan grubu genleri eş baskındır. Bu yüzden her iki gene sahip insanlar AB kan grubu olur. Eş baskınlık ve eksik baskınlık arasındaki fark eksik baskınlık da yeni bir fenotip ortaya çıkması, eş baskınlık da ise yeni bir fenotipin ortaya çıkmamasıdır

990 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Wikipedia. (16 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 16 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close