5 Saniye Kuralı: Yere Düşen Yiyeceğe İlk 5 Saniyede Bakteriler Bulaşamaz mı?
Time
- Gerçeklik Analizi
- Mikrobiyoloji
- Gerçeklik Analizi Araştırmaları
İddia
Yiyecek yere düştükten sonra hemen al, üfle, ye. Bir şey olmaz, 5 saniye geçmeden bakteriler yiyeceğe bulaşamaz. Bir yiyecek yere düştükten sonra 2-3 saniye içerisinde alıp yersen sorun olmaz, o kadar kısa sürede bakteriler bulaşamaz.
Gerçek mi?
Gerçek Ne?
Bir cisim yere düştükten sonra sadece 1 saniye içerisinde bile, yüzeydeki bakteriler o cisim üzerine yerleşebilir.
İddianın Kökeni
İddianın kökeni Cengiz Han zamanına kadar gitmektedir. Cengiz Han'ın, yere düşen yiyeceklerin ilk 12 saat içinde yenebileceğini iddia ettiği söylenir. Bu kural, her kültürde kendine farklı şekillerde yer bulmuştur.
Bilgiler
Bu mit, Illinois Üniversitesi'nde staj yapan Jillian Clarke tarafından 2003 yılında konu olarak incelendi. Clarke, E.coli bakterileri ve envai çeşit yiyecekle yaptığı deneylerin her birinde, bakterilerin 1 saniye içerisinde yiyecekleri kontamine ettiklerini ortaya çıkardı. Elbette ki bu bulaşma, çok yaygın değildi; ancak yerdeki bakterilerin yiyeceğe geçmesi için 1 saniye yeterli bir süreydi, bu ortaya çıkarıldı. Bu bulgu ile Clarke 2004 yılında Halk Sağlığı dalında Ig Nobel Ödülü'ne (Nobel Ödülü ile dalga geçen, "gereksiz" keşiflere verilen bir ödül) layık görüldü.
Mayıs 2007'de Clemson Üniversitesi'nden bir grup araştırmacı, aynı deneyi Salmonella bakterileri ile yaptılar ve 5 saniye yerde kalan bir yiyeceğe bu süre içerisinde 8.000 civarında bakteri bulaştığını ortaya çıkardılar. Yerde 1 dakika kalan bir yiyecek üzerine ise 80.000 civarında bakterinin yerleştiğini gösterdiler.
Farklı yüzeylerde, farklı miktarlarda bakteri bulunsa da, sürekli temizliyor olsanız bile klozetinizin ağız kısmında hemen her an milyonlarca virüs ve bakteri olacaktır. Bırakın klozetinizi, soluduğunuz havanın her 1 metreküpü içerisinde 1.6 milyon ilâ 40 milyon arası virüs, 860.000 ilâ 11 milyon arası bakteri bulunmaktadır.[1] Sadece elinizdeki bakteri yoğunluğu bile genellikle bir tuvaletinki ile kabaca aynıdır: Her ikisinde de 1 santimetre karelik alan içinde 6.500 civarında bakteri bulunmaktadır.[2] Yerin toplam alanı düşünülecek olursa bu, milyonlarca bakteriye karşılık gelmektedir. Örneğin dışarıda taşıdığınız cüzdanların yüzeylerinde ise yaklaşık 6.7 milyon bakteri bulunmaktadır.[3] Tüm bu sayılar, koşuldan koşula değişmekle beraber, bu sayılar normal yaşam ortamlarından edinilen bilimsel istatistiklere dayanmaktadır.
Neyse ki, savunma sistemimiz sürekli olarak bu bakterilere ve bu bakterilerin geçirdikleri sürekli evrim ile mücadele etmek amacıyla değişmekte, gelişmekte, evrimleşmektedir. Ancak bakterilerin evrim hızına yetişemediğimizde, vücudumuzda yeterli bağışıklık hücresi bulunmadığında veya çeşitli etmenler dolayısıyla savunma sistemimiz zayıfladıysa, bakterilere yenik düşer ve hasta olabiliriz. Sadece şunu hatırlayın: Her bakteri ve her virüs, sizi hastalık yapmaz! Bazılarına sağlığımızı borçluyuz.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
70
-
22
-
15
-
13
-
8
-
8
-
3
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
- ^ T. W. Whon, et al. (2012). Metagenomic Characterization Of Airborne Viral Dna Diversity In The Near-Surface Atmosphere. American Society for Microbiology, sf: 8221-8231. doi: 10.1128/JVI.00293-12. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Young. Pretty Much Everything Has More Germs Than A Toilet Seat. So What?. (27 Mayıs 2018). Alındığı Tarih: 7 Eylül 2021. Alındığı Yer: Global News | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. Leamy. Your Purse Could Be Making You Sick. (15 Ağustos 2006). Alındığı Tarih: 7 Eylül 2021. Alındığı Yer: ABC News | Arşiv Bağlantısı
- J. Deardorff. Capsule: The Five-Second Rule. (9 Ağustos 2010). Alındığı Tarih: 10 Ağustos 2018. Alındığı Yer: LA Times | Arşiv Bağlantısı
- H. McGee. The Five-Second Rule Explored, Or How Dirty Is That Bologna?. (9 Mayıs 2007). Alındığı Tarih: 10 Ağustos 2018. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
- ACES. If You Drop It, Should You Eat It? Scientists Weigh In On The 5-Second Rule. (2 Eylül 2003). Alındığı Tarih: 10 Ağustos 2018. Alındığı Yer: ACES | Arşiv Bağlantısı
- Improbable Research. Winners Of Ig Nobel Prize. (10 Ağustos 2018). Alındığı Tarih: 10 Ağustos 2018. Alındığı Yer: Improbable Research | Arşiv Bağlantısı
- KWC. Episode 39: Chinese Invasion Alarm, 5 Second Rule. (19 Ekim 2005). Alındığı Tarih: 10 Ağustos 2018. Alındığı Yer: KWC | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/07/2025 09:55:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/769
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
