Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

27 Dilde Çocuklarda Ünsüz Seslerin Kazanımı: Diller Arası Bir Derleme

4 dakika
6,785
27 Dilde Çocuklarda Ünsüz Seslerin Kazanımı: Diller Arası Bir Derleme
Selen Gündüz
Tüm Reklamları Kapat

Avustralya’da yer alan Charles Sturt Üniversitesi’nden Dr. McLeod ve Dr. Crowe 2018 yılında Amerikan Dil ve Konuşma Bozuklukları Dergisi’nde çocukların ünsüz sesleri kazanımını diller arası boyutta inceleyen bir derleme yayınladılar. Bu çalışmayı oluştururken, içinde Türkçenin de bulunduğu, 27 dilde ünsüz seslerin kazanımı ile ilgili 1931-2016 yılları arasında yayınlanmış 60 makaleyi detaylı olarak incelediler.

Ünsüzlerin kazanımı neden önemlidir?

Çocukların konuşmada ustalaşabilmeleri ünsüz sesleri, ünsüz ses öbeklerini, ünlü sesleri, tonları, prosodik özellikleri (tonlama, vurgu) ve fonolojik (sesbilgisel) kuralları anlamalarına ve üretmelerine bağlıdır. Bu nedenle ünsüz seslerde ustalaşma hem tipik fonolojik gelişimin hem de fonolojik bozuklukların izlenmesinde en yaygın kullanılan ölçü olarak karşımıza çıkar.

Dolayısıyla, çocukların ünsüz sesleri nasıl ve hangi sırayla kazandıklarını bilmek, artikülasyon bozukluklarını erken dönemde tanılamak açısından oldukça önemlidir. Çünkü erken tanı, erken müdahaleyi de beraberinde getirir. Böylece, küçük yaşlarda desteklediğimiz bu çocuklar; normal dil ve konuşma gelişimi gösteren yaşıtlarını kısa sürede yakalayabilirler.

Ünsüz seslerin kazanımı ile ilgili görüşler nelerdir?

Konu ile ilgili literatürde (alanyazın) araştırmacıların bir kısmı, ünlü ve ünsüz sesler gibi fonolojik yapıların kazanımının dünya üzerindeki tüm dillerde evrensel olarak aynı sırayı izlediğini öne sürerken; diğer araştırmacılar ise, fonolojik gelişimde bireysel farklılıkların belirleyici olduğunu dile getirerek evrensel kazanım görüşüne karşı çıkma eğilimindedir. Son yıllarda ise bazı araştırmacılar, özellikle de iki dilli/ çok dilli çocuklarla çalışırken hem evrensel fonolojik gelişim ilkelerinin hem de bireysel farklılıkların beraberce ele alınmasının büyük önem taşıdığını belirtmektedirler.

Tüm Reklamları Kapat

Bu çalışmanın temel bulguları nelerdir?

Bu çalışmada araştırmacılar; ünsüz seslerin hangi yaşta kazanıldığı, ünsüz seslerin çıkış yeri (dudaksıl, diş yuvasıl vb.) ve biçimi (titreşimli, sürtünmeli vb.), ünsüz seslerin hangi yaşta hangi doğruluk yüzdesiyle üretildiği gibi konularda diller arası boyutta bir karşılaştırma yapabilmek için; Arapça, Kantonca, Danca, Flemence, İngilizce, Fransızca, Almanca, Yunanca, Haiti Kreole1, İbranice, Macarca, İzlandaca, İtalyanca, Jamaika Kreole, Japonca, Korece, Malayca, Maltaca, Mandarince, Portekizce, Türkçe, Slovakça, İspanyolca ve Tswana, Swahili, ve Xhosa gibi güney Afrika dillerinde ünsüz seslerin kazanımı konusunda yapılmış 60 makaleyi incelediler. Gözlemciler arası güvenilirliği sağlamak için de, makalelerden elde ettikleri bilgileri her bir araştırmacının ayrı ayrı istatistik programına girdiğini ve sonuçları karşılaştırdıklarını belirttiler.

Çalışmanın bulguları tüm dillerde çocukların 5 yaş itibari ile ünsüz sesleri %93 oranında bir doğrulukla üretebildiklerini ortaya koyması bakımından fonolojik gelişimdeki evrensellik ilkesini destekler nitelikte. Araştırmacılar, ünsüz seslerin çıkış biçimi bakımından, çocukların ilk olarak patlamalı (Türkçedeki /b/, /p/, /t/, /k/2 gibi), genizsil (Türkçedeki /m/, /n/ gibi) ve şaklatmalı (Afrika dillerinde yer alan) sesleri kazandıklarını; ancak titreşimli (İspanyolca’daki /r/ gibi), çarpmalı (Türkçedeki /r/ gibi), sürtünmeli (Türkçedeki /f/, /v/, /s/, /z/, /ş/, /j/ gibi) ve sürtünmesiz (Türkçedeki /c/, /ç/ gibi) sesleri ise daha geç dönemde kazandıklarını vurguladılar. Akıcı (Türkçedeki /l/ gibi) seslerin ise her durumda sürtünmeli seslerden önce kazanılmadığını gözlemlediler. Ünsüz seslerin çıkış yeri bakımından, çocukların ilk olarak dudaksıl (Türkçedeki /b/, /p/ gibi), gırtaksıl (Türkçedeki /h/ gibi), damaksıl (Türkçedeki /y/ gibi), ön ve art damaksıl (Türkçedeki /k/, /g/ gibi) sesleri daha erken yaşlarda kazandıklarını; buna karşılık, dişsil ve dişyuvasıl (Türkçedeki /s/, /z/, /y/, /r/, /l/ gibi) sesleri ise daha geç dönemde kazandıklarını ifade ettiler. Buna karşın çocukların 5 yaşında olmalarına rağmen hala kazanamadıkları ünsüz seslerin diller arasında farklılık gösterdiğini belirten araştırmacılar, dile özgü ve bireysel farklılıkların etkisine dikkat çektiler.

Sonuç olarak, çocukların tüm dillerde 5 yaş civarında ünsüz seslerin kazanımını tamamladığını vurgulayan araştırmacılar, dil ve konuşma terapistlerini ünsüz seslerin kazanım sürecinde bireysel farklılıkları göz önüne almaları konusunda da uyardılar.

Bu çalışmanın konuyla ilgili var olan bilgi birikimimize katkısı nedir?

Bu çalışmadan hareketle, çocuklardan hangi yaşta hangi sesleri kazanmalarını beklememiz gerektiğini bilmemiz, çocuklara dair gerçekçi beklentiler geliştirmemize yardımcı olabilir. Bu durum sadece dil ve konuşma terapistleri için değil, anne-babalar için de çok önemli. Çocuğumuz 5 yaşından küçükse, henüz bir sesi çıkarmak için gerekli anatomik yeterlilikleri sağlamadığı için kaygı ve stress hissetmek yerine, yapabildiklerine odaklanıp beraber keyifle zaman geçirebiliriz. Çocuğumuz 5 yaşından büyükse, “nasılsa düzelir” rehavetine kapılmadan bir uzman görüşü almamız gerektiğini de biliriz böylece. Bu bilgiler ışığında, artikülasyon sorunu yaşayan çocuklarla çalışırken hem ünsüz seslerin kazanımındaki evrensel örüntüleri dikkate alıp, hem de gelişimlerindeki bireysel farklılıklara duyarlı bir müdahale/ terapi programı hazırlayabiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

***

1 Avrupa dilleri ile Afrika dillerinin etkileşimi sonucu ortaya çıkan melez dillerin genel adı.

2 Okuyucuya kolaylık olması bakımından Türkçe seslerden örnekler verilmiştir, makalenin orijinalinde ise Türkçe seslere dayalı bir örnekleme yoktur.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
53
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: ASHA Wire | Arşiv Bağlantısı
  • S. McLeod, et al. Children’s Consonant Acquisition In 27 Languages: A Cross-Linguistic Review. (3 Mart 2019). Alındığı Tarih: 3 Mart 2019. Alındığı Yer: ASHA Wire | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2024 08:39:33 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7635

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Botanik
Nöron
Maske Takmak
Göç
Risk
Astrofizik
Analiz
Önlem
Amerika
Damar
Kuvvet
Kalp
İmmünoloji
Kalori
Gelişim
Uzay Aracı
Nükleik Asit
Üreme
Sinir Hücresi
Teleskop
Kanıt
Nadir
Antarktika
Hız
Savaş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Gündüz, et al. 27 Dilde Çocuklarda Ünsüz Seslerin Kazanımı: Diller Arası Bir Derleme. (3 Mart 2019). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7635
Gündüz, S., Bakırcı, Ç. M. (2019, March 03). 27 Dilde Çocuklarda Ünsüz Seslerin Kazanımı: Diller Arası Bir Derleme. Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7635
S. Gündüz, et al. “27 Dilde Çocuklarda Ünsüz Seslerin Kazanımı: Diller Arası Bir Derleme.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 03 Mar. 2019, https://evrimagaci.org/s/7635.
Gündüz, Selen. Bakırcı, Çağrı Mert. “27 Dilde Çocuklarda Ünsüz Seslerin Kazanımı: Diller Arası Bir Derleme.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, March 03, 2019. https://evrimagaci.org/s/7635.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close