Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Makroevrim ile İlgili En Temel Yanılgı: Balık Hala Balık, Bakteri Hala Bakteri, Kuş Hala Kuş...

Makroevrim ile İlgili En Temel Yanılgı: Balık Hala Balık, Bakteri Hala Bakteri, Kuş Hala Kuş... The Verge
6 dakika
11,860
Evrim Ağacı Akademi: Evrime Giriş Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrime Giriş yazı dizisinin 24. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Evrim Nedir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Evrimle ilgili en sık karşımıza çıkan argümanlardan birisi şudur: "Evrime örnek istiyoruz, balıklardan, bakterilerden, kuşlardan bahsediyorsunuz. Ama verdiğiniz örneklerde canlılar değişiyor demenize rağmen balık hala balık, bakteri hala bakteri, kuş hala kuş. Bir tip canlı, bir diğer tip canlıya dönüşmüyor. Bunun neresi evrim? Olsa olsa adaptasyon örneğidir bunlar."

Bu konuyu ele aldığımız videoyu izleyebilirsiniz:

Tüm Reklamları Kapat

Aslında bu argümana ve hatalarına, oldukça fazla izlenen bir videomuzda kısaca değinmiştik, merak edenler için buraya da koyalım:

Ancak argümanın yaygınlığından ötürü, ayrıca ve detaylıca ele alıp, neden hiçbir bilimsel geçerliliği ve değeri olmadığını göstermekte fayda görüyoruz. 

Tüm Reklamları Kapat

Şunu belirtmekte fayda var: Argüman, baştan sona tamamen hatalı olsa da, bu hata tek katmanlı değildir, birden fazla seviyededir. O nedenle parça parça incelemek daha anlaşılır kılacaktır:

"Bir tip canlı, bir diğer tip canlıya dönüşmüyor." 

İlk olarak, modern biyolojide "tip" (ya da "çeşit") diye resmî bir kavram bulunmamaktadır. En azından bu argümanın savunucularının kastettiği anlamda kullanılan bir "tip" kavramı bulunmamaktadır.

Zaten bu sözcüğün böyle seçilmesinin de bir nedeni vardır. Bu argümanı savunan kişiler, "Bir tür, bir diğer türe dönüşmüyor!" diyememektedirler. Çünkü hem laboratuvar deneyleriyle, hem de doğadaki gözlemler ile, türlerin yeni türlere evrimleştiği ispatlanmıştır. Hatta gözlerimizin önünde evrimleşen türler bile bulunmaktadır! Bunu bilen ama yine de evrime karşı olan kişi ve kurumlar, sözcük seçiminde tercih değişikliği yapmak zorunda kalmışlardır. O nedenle "tür" yerine "tip" demektedirler. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ama semantik detaylara takılmadan argümanı inceleyecek olursak, kişilerin iddiası özünde şudur:

Hani, balık bir ata dönüşmüyor? Bir kuş, sincaba evrimleşmiyor? Bir bakteri, kol bacak çıkarıp koşmaya başlamıyor? Her canlı, hala eski kategorisinde kalıyor. O zaman evrimleşiyor diyemeyiz.

Bu kısım da, orijinal argümanın kendisi gibi, birden fazla seviyede hatalıdır. 

İlk olarak, az sonra biraz daha detaylıca değineceğimiz gibi, evrimin tanımı bir canlının bir diğerine dönüşmesi değildir. Evrimden söz edebilmemiz için, bir kelebeğin timsaha evrimleşmesi gibi anormal ve aslen evrimsel biyoloji çerçevesinde yeri olmayan dönüşümlere gerek yoktur. Dolayısıyla argüman içinde ima edilen beklenti, bilimsel gerçekleri ve kavramları doğru bir şekilde yansıtmamaktadır. 

İkincisi ve daha önemlisi, argüman totolojik bir safsataya düşmektedir. Zira "balık yine balık" derken işaret edilen hayvan grubu olan "balık", içerisinde 33.600 civarında farklı tür bulunan taksonomik bir sınıftır. Dolayısıyla elbette bir balık, yeni bir balık türüne evrimleştiğinde, durup dururken balık olmayı bırakıp, bir diğer canlı sınıfına, mesela bir bitkiye ya da protistaya evrimleşmeyecektir.

Neden? Taksonominin ne olduğundan ve nasıl çalıştığından ötürü... Taksonomi çerçevesinde bizler zaten türleri, "yüzgeci var, suda yaşıyor" gibi aşırı yüzeysel özelliklere göre kategorize etmeyiz. Çok detaylı incelemeler, genetik analizler, karşılaştırmalı anatomiden gelen verileri kullanarak türleri kategorize ederiz. Bu türler bir araya gelerek cinsleri, cinsler bir araya gelerek aileleri, aileler bir araya gelerek takımları, takımlar bir araya gelerek sınıfları, sınıflar bir araya gelerek şubeleri, şubeler bir araya gelerek alemleri, alemler bir araya gelerek alanları, alanlar bir araya gelerek "canlılık" dediğimiz kavramı oluştururlar. Yani balıklar, koskocaman bir sınıftır ve sınıf altında kalan bütün taksonomik seviye (takım, aile, cins, tür) düzeyinde yaşanan değişimler, evrimsel olmak zorundadır. Zira evrimsel süreç, bu sınıflandırmaları mümkün kılan süreçtir. Eğer evrim olmasaydı, taksonomik gruplar da asla oluşamazdı. Evrim olmasaydı, bir tür bir diğerine evrimleşip, kendi evrimsel yolağına girip, yepyeni cinsleri var edemezdi. Yani taksonominin başarıyla çalışıyor olması, evrimin varlığının en temel kanıtlarından birisidir. 

Tüm Reklamları Kapat

İlginçtir; aslında taksonomi bilgisi liselerde gayet detaylı bir şekilde öğretilmektedir. Ancak eğitim sistemimiz içinde öğrendiklerimizi, bu alanda da gerçek hayata uygulayamadığımız görülmektedir. Halbuki taksonomiden anlayan biri, bu taksonomik kategoriler içinde nesiller boyunca ve popülasyon bazında yaşanan her değişimin evrimsel bir değişim olmak zorunda olduğunu bilecektir.

Argümanın totolojik safsataya düştüğünü söylüyor olma nedenimiz, her zaman bir katman üste çıkarak evrimsel değişimi görmezden gelebilecek olmamızdır: "Balık hala balık, evrim nerede?" "Canlı hala canlı, evrim nerede?", "Evren hala aynı Evren, evrim nerede?" şeklinde, daha kapsayıcı olan seviyelere çıkarak, son derece üst düzey (örneğin taksonomik şube düzeyindeki) ve kapsamlı evrimsel değişimlere bile burun kıvırabiliriz. Halbuki evrim, "tür bazında olan değişim" olarak bile tanımlanmaz! Bu da bizi ikinci noktamıza getiriyor:

"Canlı hala aynı canlı."

Argümanın bu kısmı, evrimin yaşanması için illa canlıların köklü bir şekilde değişmesi gerektiği varsayımına dayanmaktadır. Yani hata, makroevrimi (büyük ve kapsamlı değişimlerin) evrimin gerçek tanımı olduğunu varsaymaktadır. Halbuki makroevrim, gerçekte evrimin tanımı değil, sonucudur. Evrim, bir türün popülasyonları içindeki gen ve özellik dağılımının nesiller içindeki değişimidir. Bu değişim, moleküler ve genetik düzeyde başlar, yüzeyse fiziksel özellikler üzerinden devam eder ve köklü fiziksel değişimlere dönüşür. Yani damlaya damlaya göl olur. Birikimli evrim, türleri kökten değiştirir. Konuyla ilgili olarak bu videomuzu izleyebilirsiniz:

Eğer ki evrimin tanımı doğru bir şekilde biliniyor olsaydı, muhtemelen bu yanılgıya da asla mahal kalmamış olacaktı. Bu nedenle, Evrim Dersleri'mizin tamamının izlenmesini tavsiye ediyoruz. Özellikle bu konuyla ilgili olan ilk dersimizi de buradan izleyebilirsiniz:

Tüm Reklamları Kapat

Ancak bu temel kavramların algılanması ötesinde, evrimsel süreçte ne kadar ufak gözükürse gözüksün, bir özelliğin türe eklenmesi, o türün "aynı canlı" olarak kalmadığının garantisidir. Zira argüman sahipleri, bu ufak değişimlerin evrim olmadığını ima ederek, bir canlının hiçbir ara basamaktan geçmeksizin yepyeni varlıklara dönüşmesini beklediklerini ima etmektedirler. Bu, bilimsel olarak mümkün olmadığı gibi, evrimsel biyoloji dahilinde de hiçbir zaman öngörülmemiş olan bir değişim tipidir. Dahası, aynı hem bu ara basamakların evrim olmadığını söyleyerek, hem de evrimde ara basamakların olmadığını iddia ederek doğrudan doğruya çelişkili bir tutuma düşmektedirler. Evrim, birikimli ve kademeli olarak ilerler. En ufak değişimler, popülasyon için de nesiller boyunca birikerek, devasa değişimleri yaratırlar. 

Yani bir değişimin evrimsel değişim olması için, illâ türler arası geçiş yaşanması şart değildir. Buna rağmen, bunun gözlendiği örnekler de bol miktarda bulunmaktadır (ve yukarıda bağlantıları verilmiştir).

Dolayısıyla bu iddianın bilimsel bir geçerliliği veya değeri yoktur. 

"Bu olsa olsa adaptasyondur." 

Bu konuya daha önceden detaylıca değinmiştik. Meraklısı için şu videomuzu buraya bırakalım:

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Yer Biliminin (Jeoloji) Esasları
  • Boyut: 16,5 x 23,5
  • Sayfa Sayısı: 267
  • ISBN No: 9789758982158
Devamını Göster
₺360.00
Yer Biliminin (Jeoloji) Esasları
  • Dış Sitelerde Paylaş

Ancak kısa bir özet geçmek gerekirse: Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla gerçekleşen evrimsel değişimlere verilen bir isimdir. Yani adaptasyon olan her değişim, evrimsel bir değişim olmak zorundadır. Ancak her evrimsel değişim, adaptasyon olmak zorunda değildir; çünkü evrimi mümkün kılan tek mekanizma Doğal Seçilim değildir (bkz: Cinsel Seçilim, Genetik Sürüklenme, Yapay Seçilim vb.). 

Bu basit tanımdan görülebileceği gibi, söz konusu argüman sadece bilimsel olarak geçersiz değildir; aynı zamanda argüman sahipleri, modern bilimin tanımlarından bihaberdirler ve/veya kastî olarak bu tanımları çarpıtmaktadırlar. 

Dolayısıyla, argüman baştan sona, tamamiyle hatalıdır. 

Evrim, bir doğa yasasıdır. Bağımsız gözlemlerle gözlenmiş, laboratuvar ortamında tekrar edilmiş ve doğrulanmıştır. Evrim Teorisi, bu doğa yasasını açıklayan bilimsel teorinin adıdır. Konuyla ilgili olarak, bu videomuz izlenebilir:

doi: 10.47023/ea.bilim.5332

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrime Giriş Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrime Giriş yazı dizisinin 24. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Evrim Nedir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
138
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 81
  • Muhteşem! 36
  • Bilim Budur! 33
  • Umut Verici! 19
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 16
  • Merak Uyandırıcı! 14
  • Güldürdü 6
  • İnanılmaz 3
  • Grrr... *@$# 1
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 14:09:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5332

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Makroevrim ile İlgili En Temel Yanılgı: Balık Hala Balık, Bakteri Hala Bakteri, Kuş Hala Kuş.... (10 Şubat 2018). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5332 doi: 10.47023/ea.bilim.5332
Bakırcı, Ç. M. (2018, February 10). Makroevrim ile İlgili En Temel Yanılgı: Balık Hala Balık, Bakteri Hala Bakteri, Kuş Hala Kuş.... Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://doi.org/10.47023/ea.bilim.5332
Ç. M. Bakırcı. “Makroevrim ile İlgili En Temel Yanılgı: Balık Hala Balık, Bakteri Hala Bakteri, Kuş Hala Kuş....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Feb. 2018, https://doi.org/10.47023/ea.bilim.5332.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Makroevrim ile İlgili En Temel Yanılgı: Balık Hala Balık, Bakteri Hala Bakteri, Kuş Hala Kuş....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 10, 2018. https://doi.org/10.47023/ea.bilim.5332.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close