Yuvayı Dişi Kuş mu Kurar?

İddia

Eee, tabii, dişi kuş yuvayı kurar, erkek eve yemek getirir.

Gerçek mi?

Karışık

Gerçek Taraflar

Yuva inşa eden kuşların çoğunda, yuva yapımının çoğunu veya tamamını kuşun dişisi üstlenir.

Sahte Taraflar

Kuşlar arasında yuva yapımı evrensel olarak dişinin görevi değildir. Örneğin yuva inşa eden kuşların bir bölümünde erkekler de yuvanın yapımına katkı sağlar ve dişiye yardımcı olur; bir kısmındaysa tamamen erkek inşa eder ve dişi bu yuvada yumurtlar.^{[1], [2]} Özellikle de çok eşli kuşlarda (spesifik olaraksa birden fazla dişiyle çiftleşen erkeklerin olduğu türlerde) yuvanın yapımı tamamen veya büyük oranda erkek tarafından üstlenilir.^[3]

İddianın Kökeni

Bu mit, Türkiye gibi ataerkil (erkek egemen) toplumlarda dişilerin omuzlarındaki yükün arttırılması veya bu asimetrik yükün normalleştirilmesi çabası olarak doğmuş ve yayılmıştır.

Bilgiler

Kuşların birçoğunda yuva yapımı, bir Cinsel Seçilim unsurudur. Birçok türde erkek kuşun yuva yapma becerisi, onun bir eş olarak uygunluğunun bir işaretidir; bu nedenle erkekler, yuva yapımı için büyük çaba harcarlar (ki bu çaba, zaten Cinsel Seçilim baskısının ana sebebidir). Avrupa ev çalıkuşunun (Troglodytes troglodytes) erkekleri, dişileri çekmek için bazen 10-12 farklı yuva inşa edebilirler. Bu erkekler, bir dişi inşa ettikleri yuvadan memnun olana kadar yeni yuvalar inşa etmeye devam edebilirler.

Birçok türde dişiler, erkeğin inşa ettiği yuvanın tasarımını ve kalitesini dikkatle inceler. Eğer hoşuna giderse, içeri girer; değilse, yuva erkek tarafından atılabilir veya yok edilebilir.

Sanılanın aksine kuşların birçoğu yuvalarında uzun süre kalmazlar; sadece yumurtlamak ve yavruları büyütmek için yuva kurarlar. Çünkü yuvada kalmak, kuşlar için tehlikedir; yerleri bir kez tespit edildiğinde kolayca av olabilirler. Dolayısıyla kuşların yuvaları, birkaç kuş türü haricinde, geçici bir ortamdır ve kuşlar bu ortamda mümkün olduğunca az kalmaya çalışırlar. Sürekli yer değiştirmeye meyillidirler.

Ayrıca her ne kadar kuşlar arasında çok ilginç kahramanlık, ebeveynlik ve sadakat öyküleri bulmak mümkünse de, bir bütün olarak değerlendirildiğinde, kuşların ev işleri konusunda insanlardan çok daha erdemli ya da saygılı oldukları söylenemez. Örneğin Türk toplumu da dahil olmak üzere birçok kültürde kuşlar, uzun zamandır hayvanlar aleminin en romantik ve erdemli temsilcileri olarak görüldüler. Kuşların flörtü ve bariz birliktelikleri şairlere, şarkı ustalarına ve reklam metin yazarlarına ilham verdi. Bu nedenle toplum, kuşların birbirini aldatmadığını varsaydılar. Gerçek, bundan daha uzak olamazdı.

Diğerlerine karşı üstünlük kazanmak ve yavrularının daha kolay olgunlaşıp soylarını sürdürmelerini sağlamak isteyen kuşlar, eşlerini aldatmanın oldukça etkili bir strateji olduğunu fark ettiler.

Kuş türlerinin yaklaşık %90'ı en azından tek bir üreme mevsimi boyunca sadık birer çift olarak kalmayı tercih etseler de (ki bu, gerçekten de diğer canlılardan daha yüksek bir rakamdır), kuşlar arasında sanılandan çok daha fazla aldatmanın olduğu artık biliniyor. Tek eşlilik, sanıldığı gibi hayvanların beyinlerine işlenmiş bir içgüdü değildir. Şartlar izin verirse, sadakatin en iyi örneği olarak görülen kuşlar bile kaçamak yapmaktan geri durmayacaktır.

Dolayısıyla insanın kendi hüsnükuruntularını ve kültürel saplantılarını rasyonalize etmek için vahşi doğayı tektipleştirmeye ve aceleci genellemeye yönelik çabalarına fazla kulak asmamak gerekiyor. Doğa, insanın kabul etmek istediğinden ve varsaydığından çok ama çok daha geniş bir çeşitliliğe sahiptir.