Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Zift Damlası Deneyi: Guinness Rekorlar Kitabı'nda da Yer Alan, Dünyanın En Uzun Süreden Beri Devam Eden Laboratuvar Deneyi!

3 dakika
16,886
Zift Damlası Deneyi: Guinness Rekorlar Kitabı'nda da Yer Alan, Dünyanın En Uzun Süreden Beri Devam Eden Laboratuvar Deneyi!
Tüm Reklamları Kapat

Queensland Üniversitesi Matematik ve Fizik Bölümü; matematik, fizik ve istatistik alanlarında sayısız araştırmaları ve yenilikçi öğretim prensipleriyle uluslararası bir üne sahipken, aynı zamanda ünlü Zift Damlası Deneyi (İng: "Pitch Drop Experiment") isimli deneye de ev sahipliği yapmaktadır. Deney, Guinness Rekorlar Kitabı'nda "Dünya'nın en uzun süredir devam eden laboratuvar deneyi" olarak listelenmiştir.

Queensland Üniversitesi'nin ilk fizik profesörü olan Prof. Dr. Thomas Parnell, 1927'de öğrencilerine viskozite (akışkanlık direnci) kavramını öğretmek ve katı gibi görünen bazı maddelerin aslında akışkan olabileceğini göstermek için bir deneye başladı.

Bir zamanlar teknelerde su yalıtımı için kullanılan katranın bir türevi olan zift; bitkilerden, petrolden ve kömür katranından elde edilen, doğal yollarla oluşabileceği gibi imal de edilebilen bir tür kalın, bitüm benzeri bir hidrokarbondur. Oda sıcaklığında sert, hatta kırılgandır ve bir çekiç darbesiyle kolayca parçalanabilir. Ancak Profesör Parnell, görünüşünün aldatıcı olduğuna çoktan ikna olmuş olacak ki ziftin viskozitesini ölçmek için deneyi başlatmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Bunu başarabilmek için Profesör Parnell, bir zift numunesini ısıtmaya karar vermiştir. Daha sonra, ağzı mühürlenmiş bir cam huniyi ısıtılmış ziftle doldurdu ve 3 yıl boyunca çökelmesi için sabırla bekledi. 1930'da, zift iyice çökeldikten ve soğuduktan sonra, akmaya başlaması için huninin boynundaki mührü kırdı. Huni daha sonra bir cam kubbenin altına yerleştirildi. Aşağıdaki videoda, deney düzeneğini görebilirsiniz.

Profesör Parnell'in ömrü, sadece ilk iki damlaya tanık olmasına yetti. İlk damla 1938'de, huninin açılmasından sekiz yıl sonra; ikincisi ise 1947'de, huninin açılmasından tam 17 sene sonra düştü. Parnell, ne yazık ki 1948'de hayatını kaybetti. 1930'dan bu yana, deney bozulmadan korundu ve huni, günümüzde hala ders salonunun hemen dışında duruyor.

90 yılda tam olarak 9 damlanın düştüğü bu benzersiz deneyde, ilk yedi damla için ortalama düşüş süresi yaklaşık 8 yıldır. Bununla birlikte, Temmuz 1988'deki yedinci düşüşten bir süre sonra, düşüşler arasındaki süre artmıştır. Sekizinci düşüş, önceki düşüşten 12,3 yıl sonra Kasım 2000'de, dokuzuncu düşüş ise 13,4 yıl sonra Nisan 2014'te gerçekleşti.

Sonradan yapılan incelemeler, damlaların düşüş sürelerinin artmasının sebebinin, binaya takılan klima sistemi olduğunu göstermiştir. Klima sistemi, ziftin maruz kaldığı ortalama sıcaklığı düşürerek, viskoziteyi arttırmıştır. Son damlama, kase, daha önce düşen damlayı temizlemek için hareket ettirildiğinde gerçekleşmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Deney, Proferör Parnell hayatını kaybettikten sonra Queensland Üniversitesi Matematik ve Fizik Bölümü profesörü olan John Mainstone'un gözetiminde devam etmektedir. 2005 yılında Mainstone ve merhum Thomas Parnell, Ig Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülmüştür. Ig Nobel Ödülleri, Nobel Ödülü'nün bir parodisidir ve her yıl sonbaharda yapılır. "En sıradışı ve önemsiz" bilimsel başarıların kutlandığı bu ödül töreninde, insanları güldüren çabalar ve zaferler onurlandırılır. Amaç; alay etmek değil, meraklı bilim insanlarının hayal gücünü onurlandırmaktır. Dolayısıyla, zift damlası deneyi, kesinlikle böyle bir takdiri hak ediyordu.

2017 Ig Nobel Ödülü kazananları
2017 Ig Nobel Ödülü kazananları

Düşüşü Bir Türlü Gözlenemeyen Damlalar!

Bu deneyin dünyanın en uzun süren deneyi olması dışında en ilginç özelliği, dokuz damlanın hiçbirinin düşüşüne herhangi bir insanın şahit olamamış olmasıdır. Damlalar genellikle oldukça hızlı bir şekilde düşüverir ve bu sırada birinin bakıyor olma ihtimali çok düşüktür.

1938 yılında, kimsenin şahitlik edemediği ilk damlanın düşüşünün ardından, ikinci ve üçüncü damlalar da etrafta kimse yokken düşmüştür. John Maidstone gözetiminde yıllarca devam eden deneyde dördüncü, beşinci ve altıncı damlaların düşüşüne de kimse şahit olamamıştır. Yedinci damla düşmeye yaklaştığında, deneyin başından ayrılmayan Maidstone'un bir talihsizlik sonucu bu düşüşü de kaçırdığı söylenmektedir.

2000 yılında, sekizinci damlanın düşme noktasına geldiğini gözlemleyen bilim insanları, odaya bir kamera yerleştirmiş; fakat kameranın arızalanması sonucu damlanın düşüş anını yine kaçırmışlardır. Seneler sonra; dokuzuncu damla uzadıkça uzamış ve altta bulunan cam kasede birikmiş zifte temas ederek öylece kalmıştır. Kaseyi yavaşça almak isteyen yetkililer, kaseyi hareket ettirdikleri sırada dokuzuncu damla kırılmıştır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Son 92 yıldır damlaların düşüşlerini kimsenin şahitlik edemediği bu deney, hâlen canlı olarak yayınlanlanmaktadır. Bu yazının yazıldığı sıralarda 8 yıl kadar bir süre sonra düşmesi beklenen 10. damlanın düştüğü tarihi âna şahitlik etmek isterseniz, buradan şansınızı deneyebilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
31
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Güldürdü 24
  • Merak Uyandırıcı! 21
  • Bilim Budur! 13
  • Tebrikler! 8
  • İnanılmaz 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Muhteşem! 2
  • Grrr... *@$# 1
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • A. Stephenson. Explainer: The Pitch Drop Experiment. (9 Kasım 2014). Alındığı Tarih: 19 Nisan 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
  • D. Main. First Success Witnessed In World’s Longest-Running Experiment. (18 Nisan 2014). Alındığı Tarih: 19 Nisan 2021. Alındığı Yer: Popular Science | Arşiv Bağlantısı
  • University of Queensland. Pitch Drop Experiment. (19 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 19 Nisan 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
  • S. Nadis. (2005). Ig Nobels Hail World's Longest-Running Experiment. Springer Science and Business Media LLC, sf: 938-939. doi: 10.1038/437938b. | Arşiv Bağlantısı
  • Certev. The Pitch Drop Experiment. (19 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 19 Nisan 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
  • J. Webb. Tedium, Tragedy And Tar: The Slowest Drops In Science. (26 Temmuz 2014). Alındığı Tarih: 19 Nisan 2021. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2024 16:59:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10369

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Işık
İspat Yükü
Olumsuz
Diyabet
Moleküler Biyoloji
Endokrin Sistemi
Nöron
Kurbağa
Fizyoloji
Dünya Dışı Yaşam
Uzay Aracı
Metal
Doğru
Kanser Tedavisi
Toprak
Coğrafya
Doku
Kahve
Doğum
Tehlike
Cinsellik Araştırmaları
Yatay Gen Transferi
Fobi
Odontoloji
Biyoteknoloji
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Z. Şeniş, et al. Zift Damlası Deneyi: Guinness Rekorlar Kitabı'nda da Yer Alan, Dünyanın En Uzun Süreden Beri Devam Eden Laboratuvar Deneyi!. (20 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 5 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10369
Şeniş, Z., Bakırcı, Ç. M. (2021, April 20). Zift Damlası Deneyi: Guinness Rekorlar Kitabı'nda da Yer Alan, Dünyanın En Uzun Süreden Beri Devam Eden Laboratuvar Deneyi!. Evrim Ağacı. Retrieved December 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10369
Z. Şeniş, et al. “Zift Damlası Deneyi: Guinness Rekorlar Kitabı'nda da Yer Alan, Dünyanın En Uzun Süreden Beri Devam Eden Laboratuvar Deneyi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Apr. 2021, https://evrimagaci.org/s/10369.
Şeniş, Zeynep. Bakırcı, Çağrı Mert. “Zift Damlası Deneyi: Guinness Rekorlar Kitabı'nda da Yer Alan, Dünyanın En Uzun Süreden Beri Devam Eden Laboratuvar Deneyi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 20, 2021. https://evrimagaci.org/s/10369.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close