Yüzleri Tanıyamamak: Prosopagnozi
Yüz körlüğü olarak bilinen prosopagnozi isimli kognitif bozukluk nedeniyle bireyler yüzleri adeta göremez.
René Magritte’in “The Son of a Man” Tablosu. (1946)
- Türev
- Klinik Psikoloji
- Nöroloji
Prosopagnozi, kişinin beyninde yüzleri tanımakla görevli olan bölgenin gelişmediği veya sonradan bir hasara maruz kaldığı nörolojik bir bozukluktur. Prosopagnozi terimi, Yunanca’da “yüz” ve “bilgi eksikliği” anlamına gelen “prosopo” ve “agnosia” sözcüklerinden türemiştir. Ayrıca kelime anlamı olarak “yüz körlüğü” şeklinde ifade edilebilir.
Prosopagnozi sanıldığının aksine hafıza kaybı, görme bozukluğu veya öğrenme güçlüğü ile bağlantılı değildir. Kişilerde bu özellikler etkilenmemiştir. Ancak yapılan son çalışmalar, otizm ve Asperger Sendromu’na sahip hastalarda prosopagnoziye rastlama oranının yüksek olduğunu göstermektedir.
Bozukluğun, başlıca fusiform gyrus'ta (beyinde yüz algılama ve buna bağlı hafızayı kontrol eden bölge) meydana gelen hasar ve/veya anormallikler sonucu gerçekleştiği düşünülmektedir. Fakat inferior (alt) oksipital ve anterior (ön) temporal korteks hasarlarında da görüldüğü rapor edilmiştir. Söz konusu fusiform gyrus, aynı zamanda lateral occipitotemporal gyrus olarak da bilinir. Temporal ve oksipital bölgenin kesişiminde 37. Brodmann alanına yerleşmiştir. Brodmann alanlarını incelediğimiz makalemize buradan ulaşabilirsiniz. Oluşan hasarın derecesine bağlı olarak kişiler, prosopagnoziyi farklı biçimlerde deneyimliyor olabilirler.
Öte yandan fusiform gyrus hasarında disleksi (okuma/öğrenme bozukluğu) ve sinestezi (duyu karışması) de görülebiliyor. Dolayısıyla sadece tek bir komplikasyonun görüldüğünü düşünmeyin. Sinestezi ve evrim ile ilişkili yazımıza buradan erişebilirsiniz.
Konuya geri dönecek olursak, hasarın minimum olduğu koşullarda kişi, yakın bir ilişkisi olmadığı insanların yüzlerini tanıyamama durumunu yaşayabilir. Çok daha nadir görülen etiyolojiler (sebepler) ise bu bölgede tümör basısı, karbon monoksit zehirlenmesine bağlı hasar, cerrahi komplikasyonlar, ensefalit (beyin inflamasyonu) ve Alzheimer hastalığı olabilir.
Orta derecede hasar durumunda kişi, yakın ilişkide olduğu insanları (örneğin, aile çevresini) tanımakta güçlük çekebilir. İlerleyen seviyelerde ise kişi, kendi yüzünü aynada tanıyamama, hatta yüzleri nesnelerden ayırt edememe sorunu yaşayabilmektedir. Eğer edinilmiş prosopagnozi, erken çocukluk döneminde bir hasar sonucu ortaya çıkarsa, çocuk, yüzleri tanıma yeteneğini tam olarak geliştirmeden, yüzleri tanıyamadığını fark etmeden büyüyebilir.
Sonradan gerçekleşen hasar ve anormallikler sonucu oluşan edinilmiş prosopagnoziye nadir rastlanır. Vakaların büyük bir çoğunluğu konjenital (doğuştan gelen, gelişimsel) prosopagnoziyi işaret etmektedir. Konjenital prosopagnozinin, genetik mutasyon ve gen delezyonu (gen eksilmesi) sonucu oluştuğu söylenebilir. Prosopagnozi için spesifik bir tedavi mevcut değil. Ancak insan yüzlerini tanımaya yardımcı olacak tedavi edici stratejilerin veya normal yüz işleme mekanizmalarını restore etmeye çalışan tekniklerin, hem gelişimsel hem de edinilmiş prosopagnozi hastaları için işe yarayabileceği düşünülmektedir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git-
25
-
20
-
17
-
8
-
6
-
5
-
4
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: National Institute of Neurological Disorders and Stroke | Arşiv Bağlantısı
- National Health Service United Kingdom, et al. Prosopagnosia (Face Blindness). (23 Nisan 2019). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2019. Alındığı Yer: NHS.UK | Arşiv Bağlantısı
- National Institue of Neurological Disorders and Stroke, et al. Prosopagnosia Information Page. (23 Nisan 2019). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2019. Alındığı Yer: NINDS.NIH | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. Prosopagnosia. (23 Nisan 2019). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 17:57:32 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7765
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
