Kimi zaman özkütle olarak da bilinen yoğunluk, ya da daha teknik ismiyle hacimsel kütle yoğunluğu, belli bir hacimde bulunan kütle miktarının ölçüsüdür. Genellikle ρ\rho (Yunancada "rho") ile temsil edilir ve matematiksel olarak aşağıdaki gibi tanımlanır:
ρ=mV\LARGE{\rho=\frac{m}{V}}
Bu formülde mm kütle, VV ise hacimdir. Bu kavram ile oldukça ilişkili olan bir diğer kavram, spesifik ağırlık kavramıdır. Bunu hesaplamak için formülde kütle yerine, kütlenin kütleçekim ivmesi (gg) ile çarpımı sonucu elde edilen ağırlık (W=mgW=mg) kullanılır.
Özkütlenin en yaygın olarak kullanıldığı alanlar kaldırma kuvveti, malzeme paketlenmesi ve saflık gibi alanlardır.
Burada da işin kaldırma kuvveti ile ilişkisini gösteren hoş bir örnek göreceğiz. Aşağıdaki fotoğrafta gördüğünüz, yoğunluk kulesi denen bir yapıdır.
Her cismin kendine ait bir yoğunluğu vardır. Bunu, kabaca bir maddenin ne kadar "sıkıca paketlendiği"nin ölçüsü olarak düşünebilirsiniz. Belirli bir hacme ne kadar madde sığdığının bir ölçüsüdür.
Örneğin markete gidip alışveriş yaptığınızda, size genellikle sabit boyda bir poşet (torba) verilir. Bu poşeti çeşitli şekillerde doldurabilirsiniz: İsterseniz aldığınız sadece birkaç ürünü poşete doldurarak içini büyük oranda boş (sadece havayla dolu) bırakabilirsiniz. İsterseniz torbayı ağzına kadar aldıklarınızla doldurursunuz. İkinci durumda torbanın sadece kütlesi değil, yoğunluğu da artar. Çünkü siz cisimleri torbaya doldurdukça, torbanın hacmi neredeyse genişlememektedir. Bu durumda, sabit bir hacme sığan cisimlerin miktarı, yani genel olarak torba içerisindeki alanın yoğunluğu artmaktadır.
Genel bir fizik yasası olarak, yoğunluğu az olan cisimler, yoğunluğu daha fazla olan cisimlerin üzerinde yüzerler. Tabii ki bu genellikle birbiri içerisinden akabilen ya da geçebilen cisimler için geçerlidir: yani gazlar ve sıvılar için. Aslında katılar için de geçerlidir, ancak iki katıyı üst üste koyduğunuzda, birbirleri içerisine genellikle nüfuz edemedikleri için, yer de değiştiremezler. Dolayısıyla yoğunlukları cisimlerin konumlanmasında bir rol oynayamaz. Fakat eğer ki bir katıyı, içerisinde hareket edebileceği bir sıvının veya gazın içerisine bırakacak olursanız, yoğunluklara bağlı olarak sıvı veya gaz içerisinde katı belli bir yerde kalacaktır: batacaktır, yüzecektir veya yüzeyde kalacaktır. Aynı şey sıvı-sıvı, sıvı-gaz ve gaz-gaz etkileşimleri için de geçerlidir.
Bu fotoğrafta gördüğünüz kulede, günlük hayatta görebileceğiniz çok sayıda farklı cisim yoğunluklarına göre bir kap içerisinde belirli konumlar almaktadır. Kap içerisinde yukarıdan aşağıya doğru indikçe, karşılaştığınız cisimlerin yoğunlukları da artmaktadır. Çünkü daha yoğun olanlar, daha dibe çökmeye meyillidir; daha az yoğun olanlarsa diğerlerinin üzerinde kalırlar. Bunu siz de evinizde deneyebilir ve sonuçlarınızı bize iletebilirsiniz!
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
24
-
9
-
8
-
7
-
6
-
6
-
5
-
4
-
1
-
0
-
0
-
0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 10:53:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2369
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
