Uzayda ve Ay'da Tarım Yapılabilir mi?
Astro Plant
Uzayda Neden Tarım Yapılır?
''Yer çekiminin çok az olduğu bir ortamda nasıl tarım yapılabilir?''
Bu soru uzun yıllardır SpaceX, Virgin Orbit ve Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) gibi uzay kurumlarının önemli projelerine yön vermiştir. Çünkü bir araştırma için uzaya gönderilen astronotların bir öğünlük yemekleri bile 7500 doların üstünde bir fiyata mal olmaktadır. Uzay görevlerine kaç astronot gönderildiğini ve bu astronotların ne kadar süre uzayda bırakıldığını hesaba dahil edince ortaya çok büyük bir mali yük çıkıyordu ve bu durum projelerin sürdürülebilirliğini büyük ölçüde etkiliyordu. Bu yüzden uzay daireleri tarafından "uzayda tarım" (space farming) projeleri öne sürüldü.
Uzayda Tarım Projeleri Nasıl Yürütülüyor?
Yetiştirilecek bitkilere ve uzay koşullarına bağlı olarak Uluslararası Uzay İstasyonunda (ISS) uzaya gönderilen mekiklerde topraksız tarım uygulamaları yürütülmektedir. Topraksız tarım uygulamalarında bitkilerin ihtiyacı olan besinler sıvılaştırılmış gübreler ile sağlanmaktadır. Bu uygulamalarda bitki kökleri su kültürlerinde yetiştirilebildiği gibi sadece ışık yardımı ile havada da durdurulabilmektedir.
Uzayda, su kültürlerinde bitkilerin kökü yetiştirilemeyeceğinden ışık yardımı ile kökler havada tutulmaktadır. Bitkilerin köklerinin ne tarafa uzayacağı uzay mekiğinin hareket doğrultusuna ve ışık kaynağının yönüne bağlıdır. Bitkilerin ihtiyacı olan besinler ise astronotların idrarları ile karşılanmaktadır. Aşağıdaki videoda uzayda tarım uygulamaları ile ilgili daha detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz. (Videonun 6 dakika 20. saniyesinden sonra Euronews'in "Destination Mars" isimli programı başlamaktadır.)
Ay'da Tarım Yapılabilir mi?
Toprağa bağlı tarım uygulamalarında toprağın besin ögeleri açısından zengin olması çok önemlidir. Bunun için toprakta ayrıştırıcı ve dönüştürücü bakteriler olması gerekmektedir. Ancak Ay'da oksijen olmadığından bu bakteriler yaşayamaz. Ayrıca bitki kökleriyle simbiyotik bir ilişki kurarak bitkinin kök sisteminin gelişmesini ve ihtiyacı olan fosfat, nitrojen ve su gibi mikro besin ögelerine ulaşmasını sağlayan mantarlar da bulunmaz. Bu tip simbiyotik ilişki kurabilen mantarlara mikoriza ismi verilir. Kelime, ''mantar-kök'' anlamına gelir ve bitkilerin yaklaşık %95'inde bulunur.
Mikoriza tipi bir mantarın, bitkinin kökü ile simbiyotik bir ilişki kurması, bitkinin kökünden dışarı strigolakton (strigolactone) olarak bilinen bir fitohormonun eksudasyonuna, yani gözeneklerden atılmasına bağlıdır. Strigolakton, uzun yıllardır parazit (asalak) bitkiler için çimlenmeyi uyarıcı bir hormon olarak biliniyordu ancak son birkaç yıldır bu tanım değişti ve bitkinin beslenmesi için çok yararlı bir hormon olduğu anlaşıldı.
Zürih Üniversitesinden Lorenzo Borghi ve Lucerne Uygulamalı Bilimler ve Sanat Üniversitesinden Marcel Egli'nin başkanlığında kurulan bir araştırma grubu, sentetik olarak strigolakton üreterek Ay yüzeyinde tarım yapmak için bir çalışma yürütüyor. Lorenzo Borghi, araştırma ile ilgili olarak şunları söyledi:
Uzayın zorlayıcı koşullarında domates ya da patates gibi ürünler yetiştirebilmek için, bir mikoriza formuna ihtiyacınız vardır. Bizim buluşumuz Dünya'da yetiştirdiğimiz bitkileri uzayda da başarılı bir şekilde yetiştirmek için bir yol açmış olabilir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
26
-
16
-
14
-
12
-
9
-
6
-
4
-
3
-
0
-
0
-
0
-
0
- University of Zurich. Plant Hormone Makes Space Farming A Possibility. (18 Ekim 2018). Alındığı Tarih: 22 Temmuz 2019. Alındığı Yer: PHYS.ORG | Arşiv Bağlantısı
- L. Borghi, et al. (2018). Simulated Microgravity And The Antagonistic Influence Of Strigolactone On Plant Nutrient Uptake In Low Nutrient Conditions. Nature. | Arşiv Bağlantısı
- T. Pospisil, et al. (2016). Strigolactones: New Plant Hormones In Action. Planta, sf: 1311-1326. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/05/2025 21:45:30 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7873
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
