Üçlü Nokta: Maddenin Üç Halinin Buluşması
Triple Point Water
Sizce bir sıvı aynı anda hem kaynayıp hem de donabilir mi? Üçlü nokta esnasında bu gayet mümkün!
Maddenin hallerini bilmeyenimiz yoktur: Katı, sıvı ve gaz. Bir de plazma hali. (Plazma, maddenin aşırı ısınması sonucu iyonların ve elektronların serbestçe dolaşabildiği duruma denir.) Bunların haricinde çok uç koşullarda gerçekleşen Bose-Einstein Yoğunlaşması gibi maddenin diğer halleri de bulunur. (Bose-Einstein Yoğunlaşması için şu yazımıza bakılabilir). Ancak biz burada yazımızın konusuyla ilgili olarak sadece katı, sıvı ve gaz hallerinden bahsetmekle yetineceğiz.
Gündelik hayatımızda en aşina olduğumuz maddelerden biri olan su, katı haldeyken “buz”; gaz haldeyken “buhar”; sıvı haldeyken, elbette, “su”dur. Peki bir maddede üç halin (katı, sıvı ve gaz) aynı anda gözlenebileceğini biliyor muydunuz? İşte bu üç halin, akıl almaz şekilde, aynı anda bir arada bulunmasına “üçlü nokta” diyoruz.
Üçlü nokta esnasında bir sıvı aynı anda hem kaynar hem de donar. Peki bu nasıl mı olur? Aslında bu durum, sıcaklığın ve basıncın maddenin üç halini bir denge (termodinamik denge) durumunda tutmasından kaynaklanır. Diğer bir deyişle üçlü nokta, maddenin herhangi bir halinin bir diğerine dönüşmeye çalışmadığı durumu anlatır. Şöyle ki kaynayan sıvı, yüksek enerjiye sahip moleküllerin gaz olarak yükselmesine sebep olur fakat bu durum, aynı anda, kaynayan sıvının ısısını düşürerek sıvının donmasını sağlar. Bu çevrim, söz konusu madde kendisi için geçerli üçlü nokta sıcaklık ve basınç değeri koşulu altında olduğu sürece devam eder.
Aşağıdaki videoda üçlü nokta civarında sikloheksan (Cyclohexane) maddesinin katı, sıvı ve gaz halleri arasındaki müthiş dansı izleyebilirsiniz. Tam üçlü nokta esnasında ise bu maddeyi hem donuk hem de kaynar vaziyette görebilirsiniz. (Sikloheksanın üçlü nokta sıcaklık ve basınç değeri 6,33 °C, 5.388 kilopaskaldır.)
Su için üçlü nokta sıcaklık ve basınç değeri 0,01°C ve .006 atm basıncı olup suyun üç halini bir arada görmek için ise aşağıdaki İngilizce videoya göz atabilirsiniz.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
17
-
11
-
11
-
10
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Curiosity | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. Cyclohexane (Data Page). (16 Ağustos 2017). Alındığı Tarih: 21 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. State Of Matter. (25 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 21 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 15/05/2025 04:15:09 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5093
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
