Türlerin Spesifik Özellikleri: Bazı Özellikler Neden Bazı Türlere Özgüdür?

İnsan beyninin neden diğer canlılarda bulunmadığı sorusu, çok sık sorulan bir sorudur. Bu konuyla ilgili detaylı bir yazımız buradan okunabilir. Ancak o yazımızın özeti şuydu: Çeşitli nedenlerden ötürü insan beyni diğer hayvanlara göre daha fazla, daha hızlı, daha büyük (beynin vücuda, neokorteksin beyne oranı büyük) olacak biçimde evrimleşmiştir. Bununla ilgili nedenlerin çok kısa bir özetini aşağıdaki videomuzdan izleyebilirsiniz:

Bu özelliğin birebir aynı şekilde diğer hayvanlarda olmayışının sebebi, diğer hayvanlarda insanlarda beynin evrimini sağlayacak koşulların birebir aynı şekilde meydana gelmemesinden ötürü. Dolayısıyla şunu anlamamız gerekiyor: İnsan beyni, insana bahşedilmiş, ona has ve başka hiçbir canlıda bulunamayacak bir özellik değildir!

Bildiğiniz üzere, doğada her canlının kendine has bazı özellikleri bulunmaktadır. Her zaman şu sorular sorulabilir: "Neden insanlar bir çita gibi koşamıyor?", "Neden insanlar bir kuş gibi uçamaz?" Bu tarz soruların bir sonu yoktur; çünkü bu sorular, Evren ve evrim tarihi anlaşılmaksızın, temel doğa yasalarının nasıl işlediği öğrenilmeksizin anlamlı olabilen sorular değillerdir. Evren ve evrim tarihi öğrendildiğinde, temel doğa yasaları anlaşıldığında ise bu sorular sorulmayacaktır; çünkü günümüzde var olan her "sonucun", kendisinden önce gelen "neden"lerin bir ürünü olduğu, dolayısıyla bu nedenler değişmediği sürece sonucun da değişmeyeceği; dolayısıyla da bugünkü şeylerin neden bu şekilde olduğunun doğrudan doğruya o nedenlere bağlı olduğu anlaşılacaktır. Şu soruyu düşünün:

Neden uçma, karanlıkta görme, aktif kamuflaj, yüksek zeka, aşırı hızlı koşma, atiklik, vb. bütün özellikleri bünyesinde toplamayı başaran tek bir canlı yok?

Bu sorunun cevabını bulabilmek için evrimden anlamak gerekmektedir. Örneğin evrimdeki takas ilkesi ("trade-off") öğrenildiğinde, sorunun cevabı da kendiliğinden ortaya çıkacaktır.

Dolayısıyla türlerin kendilerine has özelliklerinin olmasının yegâne nedeni, bu türlerin soy hatlarının başından geçenlerin özgünlüğüdür. Yani bazı canlıların evrimsel tarihinde, sahip oldukları genetik havuz ile içinde bulundukları çevrenin etkileşiminin özgünlüğünden ötürü belirli seçilim baskılarının mevcut olduğunu, diğer canlılarda ise kendi gen-çevre etkileşimlerinden ötürü bazı diğer seçilim baskılarının mevcut olduğunu görmekteyiz. Yani evrimsel değişimlerin ne yönde yaşanacağına dair evrensel bir tekillik bulunmamaktadır. Canlıların her birinde aynı seçilim baskıları, aynı şekilde, aynı sırayla, aynı müddette etki etmemektedir. Bu da, her canlının kendine özgü bazı özelliklerinin nesiller içinde soy hatlarında evrimleşmesiyle sonuçlanmaktadır.

Üstelik bu sadece türler arasında olan bir durum da değildir! Tür içinde bulunan farklı popülasyonlar bile, genetik sürüklenme gibi evrim mekanizmalarının etkisi altında tamamen bağımsız evrimsel yolaklar takip edebilirler. Bu durum, evrimsel süreci bambaşka yönlere çevirebilir.

Uzun lafın kısası, bir canlının neden belirli özelliklere sahip olduğunu anlamak istiyorsak, o canlının, türün veya soy hattının evrimsel geçmişinde başından geçen olayların zincirine, sırasına, süresine bakmak gerekmektedir. Öyle ki türlerin sahip oldukları özelliklerin evrimsel açıklamalarına modern bilimde nihai sebep adını vermekteyiz.