Telefon Şarj Etmeyle İlgili 6 Mit, 1 Gerçek!

Mit-1: "Telefonu şarj ederken kullanma/konuşma/mesajlaşma/oynama, patlar."

Mit-2: "Telefonunu gece boyunca şarja takılı tutma, hem telefona zarar verir, hem patlamasına neden olur."

Mit-3: "Telefonu şarj etmeden önce tamamen bitmesini bekle; bitmeden şarj edersen ömrü azalır."

Mit-4: "Telefonu ilk aldığında 24 saat boyunca şarj etmelisin, yoksa bataryası kısa ömürlü olur."

Mit-5: "Telefonu bir firmanın resmi şarj aletleri haricindeki aletlerle şarj etmemelisin."

Mit-6: "Telefonunu USB'den şarj etmemelisin, bu çok zararlı ve batarya ömrünü kısaltır. Doğrusu, duvara takılan şarj aletleriyle şarj etmektir."

Gerçek: Sıcaklık bataryanıza zarar verir. Hatta genel olarak sıcaklıkla teknoloji pek iyi dost değildir. Modern bataryalar olarak bilinen Lityum-İyon bataryalar, yapıları gereği kendi kendilerine ısınmaktadırlar. Şarj olurken daha da fazla ısınırlar; bu da yukarıda sayılan birçok mitin doğmasına neden olmuştur. Aynı zamanda düşük sıcaklıklar da pillerin hızlı boşalmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla oda sıcaklığı civarında tutmak, modern cihazların bataryalarının ömrünü arttırmaktadır.

Bilgi-1: Bir ürünün bataryasının şarj olmasıyla bu sırada kullanımı arasında veya bir bataryanın şarj edilme süresi ile ömrü arasında kullanıcıya ve bataryaya "zarar verici" herhangi bir ilişki bulunmamaktadır. Bu mitlerin ve daha fazlasının büyük bir kısmı, telefonların ilk çıktığı zamanlarda Nikel-temelli (NiCd veya NiMH) bataryaların "şarj döngüsü" ile alakalı mitlerdir. Ancak o zamandan bu yana çok şey değişmiştir ve artık modern, akıllı telefonlarda Lityum-İyon piller kullanılmaktadır. Dolayısıyla eğer ki telefonunuzda Nikel-temelli batarya bulunuyorsa, bu mitler sizin telefonunuz için geçerlidir ve mit olarak algılamamalısınız. Ancak şu anda neredeyse hiçbir firma, en azından güncel ürünlerinde, Nikel batarya kullanmamaktadır. Dolayısıyla teknolojiyle birlikte, bilgilerimizi güncelleme zamanımız da gelmiştir. Tabii aynıları, Lityum veya Nikel-İyon pil kullanan tüm cihazlar için geçerlidir; sadece cep telefonları için değil.

Bilgi-2: Eğer ki sahte bir firmanın düşük kalitedeki şarj aletlerini kullanmıyorsanız, telefonunuz şarj olurken onunla oynamanızın hiçbir sakıncası yoktur. Tüm telefonlar, bu tür testleri geçtikten sonra piyasaya sürülürler ve eğer ki düzgün ürünleri kullanıyorsanız ve şans eseri sizin telefonunuzda bir arıza yoksa, herhangi bir patlama ya da kullanıcıyı elektrikle çarpma gibi bir durum yaşanmayacaktır. Örneğin Temmuz 2013'te bir Çin havayolu firmasında çalışan Ma Ailun isimli uçuş görevlisi, telefonunu şarj ederken elektrikle çarpılmıştır. Ancak yapılan incelemede, Ailun'un "3. partiler tarafından üretilen bir şarj aleti" kullandığı belirlenmiştir. Dolayısıyla sokakta satılan düşük kalitedeki şarj aletlerinden uzak durulmalıdır. Bunun haricinde telefonu şarj ederken kullanmanın korkulacak bir tarafı yoktur.

Bilgi-3: Telefonunuzu gece boyunca şarj edebilirsiniz; hiçbir sorun yaşamayacaksınızdır. Çünkü modern cep telefonları ve benzeri ürünler, sanıldığından daha akıllıdır. Bataryasının şarjı tamamen dolduktan sonra, şarj işlemini sonlandırır ve sadece şehir akımından gelen elektrikle işlemlerini sürdürür. Dolayısıyla bir telefon şarjdayken, şarjı dolduktan sonra bataryası kullanılmaz. Bu sebeple herhangi bir zarar göremez. Ancak sanılanın aksine, bataryayı %100'de tutmak, ömrü uzatıcı bir etkiye sahip değildir. Tam tersine batarya, "kullanılması beklenen" bir şekilde tasarlandığı için, belli bir "şarj döngüsü" içerisinde olmalıdır. Uzmanlar, modern telefonların şarjının %40-80 arasında tutulmasının batarya ömrünü en çok uzatacağını söylemektedir.

Bilgi-4: Telefonunuzu sürekli açık tutmak iyi bir fikir değildir. Her ne kadar bu aletler "şimdilik" sadece birer makina olsalar da, aralıklarla dinlenmeye ihtiyaç duyarlar. Çünkü açma-kapanma döngüsü sırasında, tıpkı beynimizin uyku-uyanma döngüsünde olduğu gibi "temizlik" işlemleri yapılabilir. Tavsiye edilen, her gece yatağa giderken telefonu kapatıp, her sabah açmaktır. Ancak uzmanlar, eğer ki bu yapılamıyorsa, en azından haftada 1 defa telefonu birkaç saatliğine de olsa kapalı tutmayı tavsiye etmektedir. Bu da yapılamıyorsa, aralıklarla telefonları "yeniden başlatmak", ürünün uzun vadede batarya ömrünü arttıracaktır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bilgi-5: Bataryaları şarj etmeden önce tamamen ölmesini beklemek büyük bir hatadır ve Nikel bataryalardan kalma bir kullanım türüdür. Büyük telefon üreticilerinin ürünlerinde ezici çoğunlukta kullanılan Lityum-İyon bataryalar, "derin şarj" denen %0'a indikten sonra şarj etmeye nazaran, "pil kritik düzeyde azaldı" (~ %10-20) uyarısını görmeden önce şarj edilecek şekilde tasarlanmaktadır. Bu tür ürünlerin bataryaları sürekli %0'a ulaştıktan sonra şarj edildiklerinde dengesizleşmektedir. Tüm bataryaların belli bir sayıda şarj döngüsü ömrü vardır ve her %0'a ulaştığınızda o ömürden 1 adet ömür eksilmektedir.

Bilgi-6: Telefonunuzun kendi firmasının şarj aletlerini kullanmanız verimlilik sebebiyle tavsiye edilse de, şart değildir. Lisanslı olmak kaydıyla diğer firmaların ürünlerini kullanmak telefonunuza herhangi bir zarar vermez (örneğin Belkin gibi yan firmaların şarj cihazlarını kullanmak). Ancak "sahte/çakma ürün" olarak bilinen şarj aletlerinden kesinlikle uzak durulmalıdır. Bu firmalar resmiyete/lisansa sahip değildirler ve ucuz malzemeler kullanarak kaliteyi de düşürmektedirler. Bu tür ürünleri kullanmanız durumunda patlama ve elektrik çarpması gibi durumlar oluşabilir. Bunun haricinde resmi firmaların ürünleri de, hemen hemen orijinal firmaların ürünleriyle aynı şekilde şarj edebilmektedir.

Bilgi-7: Bir ürünü ilk aldığınızda 24 saat kadar uzun süreler şarj etmenize hiç gerek yoktur. Eski, Nikel temelli bataryalarda bile bu abartılır; en fazla 16 saat "ilk şarj" yeterlidir. Modern, Lityum-İyon bataryalarda ise bu en fazla 6 saat olarak belirlenir. Ayrıca eski bataryalarda sadece ilk gün değil, 2-4 gün boyunca bu 16 saatlik şarjın yapılması gerekir. Modern bataryalarda ise tekrara ihtiyaç yoktur, zaten bu bataryalar, az önce de söylendiği gibi elden geldiğince sürekli %40-80 arasında döngüde tututulmalıdır.

Bilgi-8: Telefonları USB üzerinden bilgisayara takarak şarj etmenin hiçbir zararı yoktur ve batarya ömrünü kesinlikle kısaltmaz! Birçok insan, USB daha yavaş şarj ettiği için, daha zararlı olduğu gibi garip bir algıya kapılır. Ancak aynı kişiler, benzinlikler veya meydanlarda "hızlı şarj makinalarının" zararlı olduğunu da bilir ve çelişkiye düşer. Evet, hızlı şarj makinaları zararlıdır, çünkü yüksek voltaj uygulamaları sonucu telefona daha fazla akım vererek pili daha hızlı doldurur; ancak aynı zamanda bataryanın kimyasal yapısına zarar verir. Duvardan şarj ettiğinizde bundan daha az bir akımla şarj edersiniz. USB'de ise aldığınız amper duvardan alacağınızdan da düşüktür. Tüm bunların sebebi, farklı elektrik kaynaklarından alabildiğiniz farklı voltaj değerleridir. Bu nedenle USB çok daha yavaş şarj eder; ancak sanılanın aksine bunun herhangi bir zararı yoktur. Tam tersine, daha yavaş bir şekilde yaptığı için pilin yapısını daha az aşındırır, duvar şarjından bile daha avantajlı olabilir. Fakat birçok telefon, duvar şarjına da fazlasıyla uyumludur, dolayısıyla elbette bunu zararlı olarak görmenin bir anlamı yoktur. Hızlı şarjdan kaçındığınız sürece, telefonu USB ya da duvardan şarj etmenizin batarya ömrüne olumsuz herhangi bir etkisi olmayacaktır.