Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Emre Evrim
Emre Evrim
45K UP
Üye
0

Young deneyi cansizlarin bilinci varmı demek?

130 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Ersals Krononot
Ersals Krononot
251K UP
Krononot⁸

Dünyanın en önemli deneylerinden biri olan Young deneyi, parçacığın davranış biçimini anlamayı amaçlamaktadır. Gözlemci etkisinin, deneyin sonucuna olan doğrudan etkisinin, deney koşullarına mı yoksa gerçekten gözlemci kaynaklı mı olduğunu analiz edebilmek için sayısız kez tekrarlanmıştır. Deney koşulları değiştirilerek tekrarlanmıştır. En son, gözlemci etkisini ayrıştırmak için dolanık parçacıklar kullanılmıştır. Ancak görülmüştür ki, gözlemci (kamera) etkisi, parçacığın davranışını değiştirmekte - belirlemekte. Bu durum, bir çok bilim insanı için bilincin varlığı açısından canlılığın gerekli olmadığı üzerinden seçim yapabilme kapasitesini -bilinç varlığı- olarak okunmasına neden olmuştur. Bu konuda en çok kabul edilen görüş, kopenhag yorumudur. (Neils Bohr - Werner Heisenberg) Kopenhag yorumu indeterministtir, yereldir ve realist değil belirsizdir (Heisenberg’in belirsizlik ilkesi). Makroevrenle mikro evren arasında bir ayrım yapmaz, ancak mikroevrenin kendine has bir varoluşu olduğunu da savunmaz. Basitçe kuantum mekaniğinin geçerli olduğu mikroevreni göz ardı eder, felsefesine girmez sadece matematiğine ve deney sonuçlarına bakar (‘evren’ makroevrenden ibarettir). Örneğin dalga-parçacık ikiliği bu yorumda elzemdir ancak bunun ‘nasıl’ olduğu sorusuna cevap verilmez, bir fenomen olarak ele alınır ve o şekilde ‘iş’ yapılır. Kuantum mekaniğinin formalizminde dalga fonksiyonunun çökmesi (state collapse) önemli bir problemdir ve ‘gözlem’in ne’liği sorunuyla da yakından alakalıdır. Örneğin elimizde 1 veya 0 durumunda olabilecek bir sistem olsun (açık-kapalı, canlı-ölü vs. vs.). Kopenhag yorumuna göre ölçüm alınmadan önce bu sistem ne 1 ne 0 durumunda değildir, bir nevi araftadır. Kuantum bilgi kuramı yorumuna göreyse hem 1 hem 0'dır, daha doğrusu 1 ve 0 olma olasılıklarının bir kombinasyonu şeklindedir. İki yorum için de ölçüm alındıktan sonra (misal sonuç 1 çıksın) ortada bir problem yoktur, artık sistemimiz 1 durumundadır. Ancak bazı akıllı fizikçilerin sorduğu üzere “eee 0 olduğu duruma ne oldu?” demek mümkündür. Ne Kopenhag yorumu ne kuantum bilgi teorisi bu durumda size ‘felsefi’ açıdan ikna edici güçlü argümanlar sunmakta başarılı değillerdir, böyle oldu çünkü böyle demenin ötesinde zaten sunulabilecek bir argüman da yok gibidir. Çoklu-Evrenler yorumuysa farklı bir açıdan yaklaşır ve -eğer biz 1 ölçtü isek başka bir evrende de 0 ölçülmüştür- der. Bu ilk bakışta absürt bir fikir gibi gelebilir, her kuantum ölçüm nasıl yeni bir evren yaratabilir ki? Fakat işi her ölçümün bir Büyük Patlama yaratmasından ziyade hali hazırda sonsuz paraleli olan bir evrenin içinde evrenlerin birbirlerinden farklılaşması olarak görürseniz ortada bir sorun kalmaz. Dolayısıyla çoklu-evrenler kuramı bu bağlamda nevi şahsına münhasır bir pozisyondadır. Deterministtir ama realist değildir, deterministtir çünkü olabilecek her şey olduğundan ötürü gelecek bellidir, olabilecek her şey olacaktır. Fakat tek tek evrenlerde baktığınızda kuram size sanki indeterministmiş gibi görünür, çünkü kendi evreninizde ölçüm sonucunuz ne geleceğini bilemezsiniz. Pilot Dalga Kuramı Yorumu ise, mikro-makro fark etmeden tüm evrende parçacıkların parçacık, dalgaların ise dalga olduklarını söyler. Boyutlar küçüldükçe dalga-parçacık etkileşimi daha önemli hale gelir ve aslında her parçacığa bir dalga yol göstericilik yapar şeklinde bir açıklama getirir. Bu yorumda ortada bir dalga-parçacık ikiliği yoktur, süperpozisyon gibi “hem şöyle hem böyle-ymiş gibi” yaklaşımlara da. Evren realisttir, deterministtir, mikro-makro evren ayrımına gerek yoktur çünkü evrenin tamamı aynı şekilde davranır. Ancak pilot-dalga kuramının tüm bu pozitif felsefi özelliklerine rağmen benimsenmemiş olmasının büyük bir sebebi vardır, bu kuramda yol gösterici dalganın yerelliği yoktur, tüm evrene yayılır ve tam bilgiye sahiptir.

Fiziğin ölçümünü yapamadığı her konu, anlaşılamıyor olduğu sürece bir gizeme sahipmiş gibi algılanmakta. Ancak biliyoruz ki 100 yıl önceki büyük gizemler, şu anda basit normlar. Şu an için mekanizmasını anlayamadığımız bir gözlemci etkisi söz konusu ve anlam yüklemeye hazır şekilde bekliyoruz bizler de. Oysa tam olarak anlamadığımız bir konuya anlam yüklemeye çalıştığımızın farkında olmak zorundayız. Bence şöyle, bence böyle demek için altını doldurmak zorunda olduğumuzu gözden kaçıramayız. Su, neden bazı cisimleri yüzdürüyor da, bazılarını batırıyor, bir bilinci mi var diye sormanın parçacığın bilincini sorgulamaktan bir farkı olmadığını düşünüyorum. Bir zamanlar bilinmeyen ile şimdi bilinmeyen farklı, ancak anlam yüklemeye hazır insan aynı.

Tüm Reklamları Kapat

Kaynaklar

  1. Ragnar Fjelland. The “Copenhagen Interpretation” Of Quantum Mechanics And Phenomenology. (26 Temmuz 2021). Alındığı Tarih: 26 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Springer Link | Arşiv Bağlantısı
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close