Bu halen araştırılan ve henüz tam olarak cevabı bulunamamış bir biyoloji sorusudur.
2 görüş var
- Yetenek, doğuştan gelir.
- Yetenek, zamanla kazanılır.
İLK Görüşün savunmasında seninde sorduğun üzere çeşitli yetenek genleri olmalı ki doğuştan gelsin.
Ayrıca 1. görüştekiler, Yetenek ve becerinin 2. görüşü savunanlar arasında ayrımının net yapamadıklarını ifade ederler. Çoğunlukla yetenek ve beceriler arasında ki farkın çok muğlak olduğunu da söylenir. (buda karşı tarafın savunmasıdır). Örneğin Bilgisayar kullanma, bilgisayar oyunu oynama, Müzik aleti çalma, resim yapma gibi becerilerin yeteneğe bağlı olduğu kesin gibi, en azından kişide biraz bir şeylerin olması gerekiyor ki öğrenme kolayca olsun. Yalnız burada şu var Mesela müzik öğretmeninden ders alarak gitar çalmayı öğrendi isen bu beceridir. Kendi başına öğrendi isen bu yetenektir.
Uzun uzun yazmaya gerek yok, Mutlaka yeteneğin genlerle bir ilişkisi var. Ama yeteneğin sadece genlerden geldiğine dair evrimle ilişkisel kanıtı tam olarak yok. Elbete zaman içerisinde bir atadan yada bir çok atanın zaman içinde aşırı ihtiyaç duymasından dolayı devamlı efor sağlayarak sonunda genlerine aktardığı bir durum olabilir. Örneğin devamlı yabani hayvanlardan kaçan yada onları kovalayan bir kaç yüz (belki daha az belki daha çok) nesil sonra daha hızlı koşan ve daha iyi koşmak için ekstra çalışma ihtiyacı hissetmeyen insanlar oldu. Acaba iyi koşan insanların böyle bir koşucu geni veya genleri var mı? Kısmen var ancak yeterli bilimsel kanıt elde değil.
Yada devamlı müzik aleti çalan topluluklarda zamanla müziğe yatkınlık geni oluştu, beynin bir bölgesi müziğe yatkın olmayla alakalı bir şekil aldı ve bu genleşti.
Fakat konu insan olunca hayvan deneyleri kadar kolay olmayan denemeler yapamıyoruz. Ve muamele grupları arasındaki farkı anlamak için etik ve ahlaki kurallar bilim insanlarını sınırlıyor.
Mesela hayal edelim ki, Romanlar müzik kolay müzik çalıyor. Acaba nesillerden beri elinden gırnata düşürmeyen bu insanların kendilerine haz bir müzik geni mi var? Yoksa doğdukları ortamda devamlı müzik aletine kolay ulaşım ve müsiki olduğundan mı yatkın oluyorlar?
Bilim adamımız bu soruya cevap vermek için deney tasarladı ve 4'üzlere hamile bir roman kadının evlatlarının 3'ünü aldı, birini anneye verdi (muamele 1), diğerlerinden birinin doğduğu ortamı izole etti (muamele 2), bir başka bebeği aldı ve müzik sevmeyen başka bir aileye verdi (muamele 3), ... neyse.
Böyle bir deneyi faraziye hayal etmek sorun olmaya bilir. Ama gerçeğe dönüştürdüğünüzde bilim insanının başka bir çok insana zarar vermesi doğru bir davranış olmadığından farklı yollardan çözüm arıyoruz. Bu nedenle henüz sorun çözülmedi.
Örneğin Churchill geni taşıyan insanların sigara, alkol gibi vücuda zararlı maddelere karşı bir bağışıklığı var. Bu gene sahip insanlara alkol ve sigara diğerlerine yaptığından daha az zarar veriyor. Mesela geçenlerde 100 yaşını aşmış bir kadın öldüğünde gazetedeki manşet şuydu, "100 yaşına kadar yaşadı, ama hep sigara içti". Fakat bu kanının genleri araştırılmadan onda Churchill geni var mıydı bilemeyiz ve bunun doğruluğunu netleştiremeyiz.
Özetle yeteneklerin büyük kısmı, en azından başlangıç seviyesinde genlerle alakalı olabilir, ancak çalışmayla daha ileriye götürülebilir. Çok uzun zaman aynı yeteneğin bir insan ailesinde var olması o yeteneğin genlere aktarılmasını tetikleyebilir fakat kanıtımız net olarak yok.
Bu konuda başlangıç araştırması yapman için bir kaç kaynak bırakıyorum.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17]
Konuyu oldukça kısa, ve öze indirgeyerek bildiklerimi yazdım. Yazılıp söylenmesi gereken çok şey var. Benim haricimde konuyu çalışanlar daha net ve kesin bilgilerle sorunu cevaplayabilir. Ben bir süredir cevap verilmemiş bir soruya, sadece merak etiğim ve biraz okuma yaptığım bir konuda anladığım kadarıyla özet geçtim. Yazdıklarımın mutlak doğru değildir. (daha önce bu ortamda yaşadığım bir olay nedeniyle bu parargafı yazmayı borç bildim.)
Kaynaklar
- Quora. If Talent Is Gained Through Hard Work And Repetition Then What Is The Deal With Science Discovering What They Call A Talent Gene? Anyone .... Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Quora | Arşiv Bağlantısı
- S. Focus. Are Talents Genetic Or Learnt?. Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Science Focus | Arşiv Bağlantısı
- M. J. A. Howe, et al. (1998). Innate Talents: Reality Or Myth?. Behavioral And Brain Sciences, sf: 399-407. doi: 10.1017/S0140525X9800123X. | Arşiv Bağlantısı
- M. J. Sandel. The Case Against Perfection. (1 Nisan 2004). Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: The Atlantic | Arşiv Bağlantısı
- Wiley Online Library. The Evolution Of Human Artistic Creativity. Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Onlinelibrary Wiley doi: 10.1111/j.1469-7580.2009.01160.x. | Arşiv Bağlantısı
- N. Author. The Pursuit Of Perfection: A Conversation On The Ethics Of Genetic Engineering. (31 Mart 2004). Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Pew Research Center's Religion & Public Life Project | Arşiv Bağlantısı
- S. B. Kaufman. What Is Talent – And Can Science Spot What We Will Be Best At?. (6 Temmuz 2013). Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
- M. E. Boghdady, et al. (2021). The Innate Aptitude’s Effect On The Surgical Task Performance: A Systematic Review. Updates In Surgery, sf: 2079-2093. doi: 10.1007/s13304-021-01173-6. | Arşiv Bağlantısı
- S. Turker, et al. (2017). “When Music Speaks”: Auditory Cortex Morphology As A Neuroanatomical Marker Of Language Aptitude And Musicality. Frontiers In Psychology, sf: 299074. doi: 10.3389/fpsyg.2017.02096. | Arşiv Bağlantısı
- L. T. Ukkola, et al. (2009). Musical Aptitude Is Associated With Avpr1A-Haplotypes. Plos One, sf: e5534. doi: 10.1371/journal.pone.0005534. | Arşiv Bağlantısı
- S. Turker, et al. (2019). Auditory Cortex Morphology Predicts Language Learning Potential In Children And Teenagers. Frontiers In Neuroscience, sf: 427083. doi: 10.3389/fnins.2019.00824. | Arşiv Bağlantısı
- T. L. G. Bergkamp, et al. (2019). Methodological Issues In Soccer Talent Identification Research. Sports Medicine, sf: 1317-1335. doi: 10.1007/s40279-019-01113-w. | Arşiv Bağlantısı
- Wiley Online Library. Cortical And White Matter Correlates Of Language-Learning Aptitudes. Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Onlinelibrary Wiley doi: 10.1002/hbm.25598. | Arşiv Bağlantısı
- Journals Sage. Just A Moment.... Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Journals Sagepub doi: 10.1177/0956797620959014. | Arşiv Bağlantısı
- X. Liu, et al. (2016). Detecting Signatures Of Positive Selection Associated With Musical Aptitude In The Human Genome. Scientific Reports, sf: 1-9. doi: 10.1038/srep21198. | Arşiv Bağlantısı
- A. A. E. Vinkhuyzen, et al. (2009). The Heritability Of Aptitude And Exceptional Talent Across Different Domains In Adolescents And Young Adults. Behavior Genetics, sf: 380-392. doi: 10.1007/s10519-009-9260-5. | Arşiv Bağlantısı
- K. Pulli, et al. (2008). Genome-Wide Linkage Scan For Loci Of Musical Aptitude In Finnish Families: Evidence For A Major Locus At 4Q22. Journal Of Medical Genetics, sf: 451-456. doi: 10.1136/jmg.2007.056366. | Arşiv Bağlantısı