Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Sümeyye Akçay
Üye 19 Ekim 2023
3

Yetenekler acaba geçmişteki atamızın çok uğraşıp ustalaşarak yaptığı bir uğraşı gen bilgisi ile bize yetenek olarak mı geliyor?

322 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Zühtü Mete Dinler
Su Ürünleri Yüksek Mühendisi (Doktora Öğrencisi) 21 Ekim 2023

Bu halen araştırılan ve henüz tam olarak cevabı bulunamamış bir biyoloji sorusudur.

2 görüş var

  1. Yetenek, doğuştan gelir.
  2. Yetenek, zamanla kazanılır.

İLK Görüşün savunmasında seninde sorduğun üzere çeşitli yetenek genleri olmalı ki doğuştan gelsin.

Tüm Reklamları Kapat

Ayrıca 1. görüştekiler, Yetenek ve becerinin 2. görüşü savunanlar arasında ayrımının net yapamadıklarını ifade ederler. Çoğunlukla yetenek ve beceriler arasında ki farkın çok muğlak olduğunu da söylenir. (buda karşı tarafın savunmasıdır). Örneğin Bilgisayar kullanma, bilgisayar oyunu oynama, Müzik aleti çalma, resim yapma gibi becerilerin yeteneğe bağlı olduğu kesin gibi, en azından kişide biraz bir şeylerin olması gerekiyor ki öğrenme kolayca olsun. Yalnız burada şu var Mesela müzik öğretmeninden ders alarak gitar çalmayı öğrendi isen bu beceridir. Kendi başına öğrendi isen bu yetenektir.

Uzun uzun yazmaya gerek yok, Mutlaka yeteneğin genlerle bir ilişkisi var. Ama yeteneğin sadece genlerden geldiğine dair evrimle ilişkisel kanıtı tam olarak yok. Elbete zaman içerisinde bir atadan yada bir çok atanın zaman içinde aşırı ihtiyaç duymasından dolayı devamlı efor sağlayarak sonunda genlerine aktardığı bir durum olabilir. Örneğin devamlı yabani hayvanlardan kaçan yada onları kovalayan bir kaç yüz (belki daha az belki daha çok) nesil sonra daha hızlı koşan ve daha iyi koşmak için ekstra çalışma ihtiyacı hissetmeyen insanlar oldu. Acaba iyi koşan insanların böyle bir koşucu geni veya genleri var mı? Kısmen var ancak yeterli bilimsel kanıt elde değil.

Yada devamlı müzik aleti çalan topluluklarda zamanla müziğe yatkınlık geni oluştu, beynin bir bölgesi müziğe yatkın olmayla alakalı bir şekil aldı ve bu genleşti.

Fakat konu insan olunca hayvan deneyleri kadar kolay olmayan denemeler yapamıyoruz. Ve muamele grupları arasındaki farkı anlamak için etik ve ahlaki kurallar bilim insanlarını sınırlıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Mesela hayal edelim ki, Romanlar müzik kolay müzik çalıyor. Acaba nesillerden beri elinden gırnata düşürmeyen bu insanların kendilerine haz bir müzik geni mi var? Yoksa doğdukları ortamda devamlı müzik aletine kolay ulaşım ve müsiki olduğundan mı yatkın oluyorlar?

Bilim adamımız bu soruya cevap vermek için deney tasarladı ve 4'üzlere hamile bir roman kadının evlatlarının 3'ünü aldı, birini anneye verdi (muamele 1), diğerlerinden birinin doğduğu ortamı izole etti (muamele 2), bir başka bebeği aldı ve müzik sevmeyen başka bir aileye verdi (muamele 3), ... neyse.

Böyle bir deneyi faraziye hayal etmek sorun olmaya bilir. Ama gerçeğe dönüştürdüğünüzde bilim insanının başka bir çok insana zarar vermesi doğru bir davranış olmadığından farklı yollardan çözüm arıyoruz. Bu nedenle henüz sorun çözülmedi.

Örneğin Churchill geni taşıyan insanların sigara, alkol gibi vücuda zararlı maddelere karşı bir bağışıklığı var. Bu gene sahip insanlara alkol ve sigara diğerlerine yaptığından daha az zarar veriyor. Mesela geçenlerde 100 yaşını aşmış bir kadın öldüğünde gazetedeki manşet şuydu, "100 yaşına kadar yaşadı, ama hep sigara içti". Fakat bu kanının genleri araştırılmadan onda Churchill geni var mıydı bilemeyiz ve bunun doğruluğunu netleştiremeyiz.

Özetle yeteneklerin büyük kısmı, en azından başlangıç seviyesinde genlerle alakalı olabilir, ancak çalışmayla daha ileriye götürülebilir. Çok uzun zaman aynı yeteneğin bir insan ailesinde var olması o yeteneğin genlere aktarılmasını tetikleyebilir fakat kanıtımız net olarak yok.

Bu konuda başlangıç araştırması yapman için bir kaç kaynak bırakıyorum.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17]

Konuyu oldukça kısa, ve öze indirgeyerek bildiklerimi yazdım. Yazılıp söylenmesi gereken çok şey var. Benim haricimde konuyu çalışanlar daha net ve kesin bilgilerle sorunu cevaplayabilir. Ben bir süredir cevap verilmemiş bir soruya, sadece merak etiğim ve biraz okuma yaptığım bir konuda anladığım kadarıyla özet geçtim. Yazdıklarımın mutlak doğru değildir. (daha önce bu ortamda yaşadığım bir olay nedeniyle bu parargafı yazmayı borç bildim.)

Kaynaklar

  1. Quora. If Talent Is Gained Through Hard Work And Repetition Then What Is The Deal With Science Discovering What They Call A Talent Gene? Anyone .... Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Quora | Arşiv Bağlantısı
  2. S. Focus. Are Talents Genetic Or Learnt?. Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Science Focus | Arşiv Bağlantısı
  3. M. J. A. Howe, et al. (1998). Innate Talents: Reality Or Myth?. Behavioral And Brain Sciences, sf: 399-407. doi: 10.1017/S0140525X9800123X. | Arşiv Bağlantısı
  4. M. J. Sandel. The Case Against Perfection. (1 Nisan 2004). Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: The Atlantic | Arşiv Bağlantısı
  5. Wiley Online Library. The Evolution Of Human Artistic Creativity. Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Onlinelibrary Wiley doi: 10.1111/j.1469-7580.2009.01160.x. | Arşiv Bağlantısı
  6. N. Author. The Pursuit Of Perfection: A Conversation On The Ethics Of Genetic Engineering. (31 Mart 2004). Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Pew Research Center's Religion & Public Life Project | Arşiv Bağlantısı
  7. S. B. Kaufman. What Is Talent – And Can Science Spot What We Will Be Best At?. (6 Temmuz 2013). Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
  8. M. E. Boghdady, et al. (2021). The Innate Aptitude’s Effect On The Surgical Task Performance: A Systematic Review. Updates In Surgery, sf: 2079-2093. doi: 10.1007/s13304-021-01173-6. | Arşiv Bağlantısı
  9. S. Turker, et al. (2017). “When Music Speaks”: Auditory Cortex Morphology As A Neuroanatomical Marker Of Language Aptitude And Musicality. Frontiers In Psychology, sf: 299074. doi: 10.3389/fpsyg.2017.02096. | Arşiv Bağlantısı
  10. L. T. Ukkola, et al. (2009). Musical Aptitude Is Associated With Avpr1A-Haplotypes. Plos One, sf: e5534. doi: 10.1371/journal.pone.0005534. | Arşiv Bağlantısı
  11. S. Turker, et al. (2019). Auditory Cortex Morphology Predicts Language Learning Potential In Children And Teenagers. Frontiers In Neuroscience, sf: 427083. doi: 10.3389/fnins.2019.00824. | Arşiv Bağlantısı
  12. T. L. G. Bergkamp, et al. (2019). Methodological Issues In Soccer Talent Identification Research. Sports Medicine, sf: 1317-1335. doi: 10.1007/s40279-019-01113-w. | Arşiv Bağlantısı
  13. Wiley Online Library. Cortical And White Matter Correlates Of Language-Learning Aptitudes. Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Onlinelibrary Wiley doi: 10.1002/hbm.25598. | Arşiv Bağlantısı
  14. Journals Sage. Just A Moment.... Alındığı Tarih: 21 Ekim 2023. Alındığı Yer: Journals Sagepub doi: 10.1177/0956797620959014. | Arşiv Bağlantısı
  15. X. Liu, et al. (2016). Detecting Signatures Of Positive Selection Associated With Musical Aptitude In The Human Genome. Scientific Reports, sf: 1-9. doi: 10.1038/srep21198. | Arşiv Bağlantısı
  16. A. A. E. Vinkhuyzen, et al. (2009). The Heritability Of Aptitude And Exceptional Talent Across Different Domains In Adolescents And Young Adults. Behavior Genetics, sf: 380-392. doi: 10.1007/s10519-009-9260-5. | Arşiv Bağlantısı
  17. K. Pulli, et al. (2008). Genome-Wide Linkage Scan For Loci Of Musical Aptitude In Finnish Families: Evidence For A Major Locus At 4Q22. Journal Of Medical Genetics, sf: 451-456. doi: 10.1136/jmg.2007.056366. | Arşiv Bağlantısı
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close