Yeniçağ hiçbir zaman başlamadı. Çağlar tarihçiler tarafından geriye dönük bir sınıflandırma için icat edilmiştir. Geçmişten günümüze pek çok çeşit çağ sistemi kullanılmıştır. Bugünkü sistem Christoph Cellarius'un sisteminin ekleme-çıkarma yapılmış halidir. Tamamen Avrupa merkezli bir anlayış içindedir. Sınıflandırma için kullanılan yıllar veya vakalar aslında önemli değildir. Önemli olan Avrupa tarihinin tasnifidir.
Her nedense Türkiye'de bu çağ sistemi çok beğenilmiştir. Zannediyorum Hunların ve Osmanlıların iki çağ için önemli bir yerde görülmesi anlamsız böbürlenmelerden çok hoşlandığımız için bizi iyi hissettiriyor.
Avrupa merkezli çağ sisteminin ana konuları Avrupa'nın siyasi ve dini durumuna odaklanmıştır. MS 4. ve 5. yy'da Hristiyanlık Roma imparatorluğunda egemen olmuştur (Constantin'in ilk Hristiyan imparator olması), Kavimler göçü ile Avrupalı milletler bugünkü yerlerine yerleşmiştir, Batı Roma'nın yıkılması ile yeni bir siyasi hayat başlamıştır. Ayrıca Roma merkezli Katolik kilisesi siyaseten parçalanmış Avrupa'daki en üstün hakem, güç ve ortak payda haline gelmiştir.
15-16. yy'larda ise matbaanın icadı, Rönesans ve Reform çağları, köylü isyanları, Yüzyıl Savaşlarının bitmesi, İstanbul'un fethi, coğrafi keşifler yaşanmıştır. Avrupa'da günümüzdeki siyasi sınırlar yaklaşık olarak belirginleşmeye başlamış, feodalite zayıflamaya ve milli kimlikler güçlenmeye başlamış, Avrupalılar dünyaya yayılmış bilim ve sanatta üst üste yanan büyük gelişimlerle kendilerine layık gördükleri kimlik tamamlanmıştır. Roma(devlet ve hukuk), Yunan(bilim, feslefe, sanat), Hristiyanlık(ortak kimlik, ahlak, inanç), eril savaşçı kültürü(Germen) ve de...üstün beyaz ırk!(saydıklarımın hepsini aynı anda taşıyabilecek devamlı gelişen yegane üstün insanlar). Her neyse..
Christoph Cellarius'un sınıflandırmasında gerçekten de 1453 Orta Çağ'ın bitimidir. Kendisi İstanbul'un Fethine odaklansa da Avruplalılar için bir diğer önemli hadise aynı yıl 100 yıl savaşlarının bitmesidir.
Peki bu çağ sistemi bizim için bir şey ifade etmeli mi? Çinliler için? Hindistan için? Batı Roma'nın yıkılıp yerine Germen Krallıklarını kurulması bizim için neden önemli? Bizim için neyi değiştirdi? Aa buna Hunlar sebep oldu!! Türk tarihinin marjinal bir köşesi..
Bence okullarımızda öğretmek için Avrupa çağ sitemi kısaca gösterilmeli ve kendimize uygun daha düzgün bir tarih anlatma yöntemi bulmalıyız. Örneğin Hristiyanlığın yayılması bizim tarihimizde önemli bir vaka değildir ama İslam'ın yayılması çok önemlidir. Keza Moğol İstilası gibi bizim ve pek çok milletin kaderini etkilemiş büyük bir hadise de Avrupalılar için önemli değildir. Haçlı seferlerinin Türk İslam tarihinde bu kadar ballandıra ballandıra anlatılacak büyük bir önemi var mı? Bölgenin tarihinde muazzam belirleyici olan Safeviler geçiştirilmeli mi? Ya Rusya'nın yükselişi?
Sonuç olarak Avrupa çağlarının sınıflandırılmasında 1453 önemli bir tarihtir ve kullanıldığı olur(hafızamı yokluyorum ve evet Medieval Total War oyunu 1453 yılına gelindiğinde bitiyordu). Başka tarihler de verilebilir önemli olan belirli bir yıl değil bir dönemdir. Nasıl ki sen ergenlikten yetişkinliğe bir günde gelmedin, dünya da bir günde değişmez. 1453 yılı tesadüfen bizim için de önemlidir. Ancak4. yy civarında başlayıp 15. yy'da biten ''Orta Çağ'' bizim, Çinlilerin, Arapların, İran'ın, Rusya'nın, Amerika'nın, Hintistan'ın, Afrika'nın ve unuttuğum diğer bölge ve milletlerin içinde bulunduğu bir çağ değildir. Bu tip sloganlara kapılmamak gerekir.
Kaynaklar
- AKAN, Necmettin. (2014). Tarihin Çağlara Ayrilmasi Kime Göre Ve Nasil Olmali?. Türk Tarih Eğitimi Dergisi, sf: 43-64. | Arşiv Bağlantısı
