Yemeğin içinden kıl çıkması gibi durumların psikolojimizde yarattığı yoğun tiksinme duygusu ve yıkım, kökleri evrimsel bir savunma mekanizmasına dayanan güçlü bir tepkidir. Bu durumun psikolojik etkisinin yıkıcı olmasının temel nedenleri iki tanedir:
1. Evrimsel Korunma Mekanizması (Tiksinme)
Tiksinme (Disgust) duygusu, insanlığın hayatta kalma sürecinde gelişmiş, temel bir duygudur. Biyolojik işlevi olarak tiksinmenin birincil işlevi, zehirlerden ve patojenlerden (hastalık yapıcı mikroorganizmalar) kaçınmaya yardımcı olmaktır.[1][2][3] (Curtis, de Barra & Aunger, 2011; Rozin & Fallon, 1987). Bu tepki, potansiyel olarak bozuk veya güvensiz maddelerin yutulmasını önler. Tüketilmesi uygun olmayan bir maddeyle (kıl gibi) karşılaşıldığında burun kırıştırma, ağızdan uzaklaştırma gibi fiziksel tepkiler, kontaminasyonun (bulaşmanın) önlenmesi için yutmadan hemen önce devreye girer.
2. Kontaminasyon (Bulaşma) Psikolojisi
Kıl gibi nötr bir maddenin yemeğin içinde bulunması, beynimizde "bulaşma" fikrini tetikler. Psikolojide "bulaşma" (contamination) kavramı, tiksinme uyandıran bir maddenin çok küçük bir parçasının bile (kıl gibi) temasta bulunduğu her şeyi "kirli" hale getireceği inancını içerir. Bu, mantıksal olmayan, duygusal bir tepkidir (Rozin ve diğerleri, 2008). Kılın kendisi steril olsa bile, taşıdığı kirli ve patojenik potansiyel yüzünden yemeğin tamamı reddedilir. Kıl, vücuttan gelen bir maddedir ve bu, yemeğin içine "yabancı bir bedenin" karıştığı hissini yaratır. Bu durum, hijyen ve temizlik beklentilerini şiddetle ihlal eder.
Kaynaklar
- V. Curtis, et al. (2011). Disgust As An Adaptive System For Disease Avoidance Behaviour. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, sf: 389. doi: 10.1098/rstb.2010.0117. | Arşiv Bağlantısı
- Rozin, P., & Fallon, A. E.. (1987). A Perspective On Disgust.. Psychological Review. | Arşiv Bağlantısı
- Rozin, P., Haidt, J., & McCauley, C. R.. (2008). Handbook Of Emotions. Disgust.
