Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
22

Yaşandığı söylenen metafizik veya paranormal olaylar nasıl açıklanabilir? Bazı büyüler neden başarılı oluyor?

Bir akrabam, kendisi bilimle içli dışlı biri aslında ama üst komşumuz benim tabirimle deli. Akrabam ise komşumuz hakkında bir torba taşıyamayan kadın mermer masayı vuruşuyla ikiye böldü, bir insanın duyamayacağı mesafeden veya içten söylenen şeyleri duyup tekrar ettiğini vesaire söyledi. Bu tarz şeylerin olduğunu görünce cinlere inanmaya başlamış.
2,641 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
11 Cevap
Orijinal Soru: Büyüler bilim dışı biliyoruz, fakat bazı büyüler neden başarılı oluyor?

"o zaman insanları nasıl öldürüyor, aile bağlarını nasıl bozuyor ya da bana nasıl etki etti o zaman"

Bunlar argüman değil, bunu anlayarak başlamanız gerekiyor. Bir şeyin bilimsel olarak çalışıp çalışmadığını, kişilerin kendi tekil beyanlarından anlayamayız. Hele ki böyle muğlak "O zaman X'te nasıl çalıştı?" demek bir argüman veya kanıt değil. Bunu anlamak çok önemli.

Tüm Reklamları Kapat

Bir şeyin çalıştığını anlamak için, kontrollü bir deney yapmak gerekiyor. Mesela 75 kişiyi alırsınız, 25'ine "ilişkiyi bozma büyüsü yaparsınız", 25'ine büyü yapmazsınız da sadece ilişkilerinin bozulacağını telkin edersiniz, 25'ine ise havadan sudan konuşursunuz.

Eğer sadece "büyü yapılan" grupta istatistiki olarak anlamlı bir ilişki bozulması görürseniz, belki büyünün çalıştığından şüphe etmeye başlayabilirsiniz. Ama hem ilk grupta hem de ikinci grupta ilişki bozulması tespit ederseniz, demek ki olay büyüde değil, telkin etmede (yani kişiye "ilişkin bozulacak" demekte). Eğer üç grupta da eşit miktarda ilişki bozulması tespit ederseniz (veya hiç etmezseniz) büyü de telkin de çalışmıyor demektir.

Tüm Reklamları Kapat

Keza, uzaktan yapılan büyülerde de 100 kişilik iki grup alırsınız. 50'sine uzaktan büyü yaparsınız, 50'sine yapmazsınız. Eğer iki grup arasında hiçbir fark oluşmuyorsa, büyü çalışmıyordur.

Bu tür araştırmalar tekrar tekrar yapıldı. Sonuç her seferinde ne oldu dersiniz? Büyü, astroloji, falcılık, vs. kesinlikle çalışmıyor. Hele hele uzaktan falan hiç çalışmıyor. Yakından yapılanlarda da telkin etkisinden farklı hiçbir etki görülmüyor. Büyü, yapanların kendisini kandırmasından, yapılanların kendisini inandırmasından ibaret bir zırva. Büyü gerçek olsaydı, ilk olarak bilim insanları bundan faydalanırdı, sokak arasında yaşayan hacı hoca tayfası değil.

243 görüntülenme
147
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ufuk Derin
Skeptik

Metafizik durum dediğiniz şeyler gerçekten varsa, bilimsel olarak nasıl çalıştığı açıklanamasa dahi gözlemlenebilir. O kişi gözlediğini iddia ediyor zaten. Bilimin var olma sebebi zaten insanın kendini çok kolay kandırabilir yapıda olması. Bir düşünün, yaşadığı uyku felcini "üzerine yaratık oturması" sanabilen; kanıttan sonuca değil, sonuçtan kanıta ulaşmaya meyilli bir türüz. Hepimiz belli bir kültürde yaşıyoruz ve o kültüre ayak uydurmak için alakasız olayları kültüre göre yorumlayabiliyoruz. O yüzden tekil, anektodal anlatımların hiçbiri sağlam bir kanıt veya argüman olamaz.

Astral seyahat yaptığını söyleyenlere bile o yer ile ilgili bir test verince oraya daha önce hiç gitmeyenin bilemeyeceği spesifik özellikler sunamıyorlar, metafizik olaylar yapabildiğini gösterene milyon dolarlık ödüller sunuldu ama kandırılma ihtimaline karşı hazırlıklar yapıldığında 1 kişi bile testi geçemedi. Özenle karıştırılmış, rastgele kişilerin hayat hikayesini bilmesini istenen falcılar, anlamlı bir sonuç tutturamadı, dinleme cihazı engellenenler de aynı şekilde. James Randi, hayatı boyunca bu tür kişilerin hatasını gösterdi.

Tüm Reklamları Kapat

Bu metafizik olaylar, bu kültürü hiç görmemiş kimseye uğramıyor nedense. Bu metafizik olaylar, sihirbazların insanları kandırma yöntemleri gibi yöntemlere karşı bilimsel olarak önlem alındığında hiçbir zaman gerçekleşmiyor nedense...

Tekil bir olayı açıklamaya çalışmaktan ziyade bu olaylar gerçekse veya kendini kandırmaktan ibaretse bunu nasıl anlarım, onu sorgulayın.

114 görüntülenme
21
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
İlhan Taşlı
Jeomorfolog
Orijinal Soru: Kara büyü ya da cadılık denen şey gerçekten var olabilir mi?

Bu konu hakkında, insanların bir şeyleri paylaşma beklentisi içindesiniz farkındayım ama düşüncelerimi paylaşmak istedim.

Şahsınıza yapılan iddialar gerçek değil. Bunu size anlatan kişiler, belli ki kendileri inanmış veya ikna edilmiş kişiler. Büyü, kara büyü, cadılık üzerine biraz mantık yürütelim.

Tüm Reklamları Kapat

Bu alanda yetenekli veya üstün özellikleri olduğunu iddia eden kişiler, büyü ile her şeyi kendilerine avantaj yaratacak şekilde yönlendirebilme imkanları varken, diğer insanların sorunlarını çözme veya birilerinin faydasına olacak diye hasımlarına sorun yaratma ile niye vakit kaybediyorlar? Ben belli bir yaşa geldim, hayat boyunca gördüğüm tek bir durum var. Bu tipler, sadece çevrelerindeki insanları kandırarak veya sömürerek ceplerini doldurma peşindeler.

Büyü ve büyücüler gerçek olaydı; pek çok kişinin nasıl ki avukatı, muhasebecisi, danışmanı var, bunlara çuvalla para vereceklerine, bir büyücü ile anlaşıp her işlerini görselerdi daha çözüm odaklı olurdu.

7
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
İlhan Taşlı
Uzay Bilimleri Takipçisi
Orijinal Soru: Çevremdeki insanlarda bu büyü tarzı olayların gerçekten işe yaradığını görüyorum, bunun bilimsel açıklaması nedir?

Yaşadığım süre boyunca metafiziksel bir olaya hiç tanıklık etmedim. Büyü, fal gibi olgulara tanıklık ettiğini iddia eden kişilere bir kaç soru sorduğunuzda, tutarsızlıkları ve hikayelerine eklemeleri göreceksiniz. Konuya en basit hali ile ele alacak olursak; örneğin iyi fal baktığını düşündüğünüz kişi, sizin fal başına bir kaç lira vermenizin peşinde koşacağına, finans piyasalarının falına bakıp, bir kaç haftada parasını 20-30 katına çıkarması daha pragmatik olmaz mı? Büyü yaptığını iddia eden kişiler olayların akışını değiştirebiliyor veya istenilen yere doğru akmasını sağlayabiliyorsa, kişi bir süre sonra Dünya'yı yönetecek hale gelir zaten. Sizin hayatınız ile uğraşıp niye vakit kaybetsin. Büyücülük, falcılık v.b pek çok süslü lafla tanımlanan bu sahtekarlıklar, sadece insanların zayıflıklarından faydalanarak biraz para kazanma peşinde olmalarından ibarettir.

5
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Hasan Dağtekin
Sosyal Bilimler Uzmanı
Orijinal Soru: Mucize gösterdiğini; cin, ölmüş alim, peygamber veya tanrı gördüğünü iddia edenlerin psikolojik bir açıklaması var mı?

Bahsettiğiniz kavramların bir çoğu tamamen korku üzerinedir (cin, vs.). Tanrı ve peygamber gibi ögeler ise, kişiyi korku faktörlerinden koruyan anti korku ögeleridir.

İnternette dolaşan pek çok şey var. Örneğin bir video paylaşın ve altına "bu video lanetlidir, bu videoyu paylaşmayan kişilere halka filmindeki lanete benzer bir lanet musallak olmaktadır" diye yazdığınız zaman, videonun hızla yayılmaya başladığını görürsünüz. Zira, lanetlenme tehdidi altında olan kişinin korku mekanizması tetiklenir ve sağlıklı düşünemez hale gelir. Laneti kaldırmak için, varsa sığınması gereken anti korku faktörlerini derhal kabul eder. Ya da lanetin kalkması için yazılı bulunan şeyi yapar (videoyu paylaşır).

Tüm Reklamları Kapat

Bu durum, bir kişi özelindeki bir durumdur. Ancak bu durum genele yayıldığında ve çok sayıda insana sirayet ettiğinde, toplumsal histeri oluşur. Korku ögeleri ile anti korku ögeleri her zaman birbirini besler. Eğer cin çarpması, lanet, musibet, musallat ve bela gibi korku faktörleri olmasaydı, bunlardan koruyacak ve bunları def etmeyi sağlayacak sığınılacak liman konumundaki anti korku ögeleri (alim, şifacı vs) de olmayacaktır.

Ortaya atılan bir şey, nesiller geçtikte daha da bozularak aktarılır. Ve öyle bir gün gelir ki hiç kimse temelini bilmemesine rağmen olayın yaşanmış olduğundan emin hale gelir. Bunlar tamamen; sorgulamayı bilmeyen, doğru soruları sormasını bilmeyen, bilimin yöntemini anlamamış, dünya konusundaki farkındalığı az insanlara etki eden şeylerdir. Gerçek anlamda eğitimli ve donanımlı bir insan, videoyu paylaşmadığı zaman herhangi bir lanete uğramayacağını bilir ve güler geçer. Bu yüzden her zaman sorgulayıcı olmak, iyi eğitim görmek, açık fikirli olmak ve dünya görüşü geniş olmak önemlidir.

169 görüntülenme
3
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Yere Düşen Yemeğe Mikroplar Kaç Saniyede Bulaşır?
Yere Düşen Yemeğe Mikroplar Kaç Saniyede Bulaşır?
Yaşamı Başlatan Manyetizma mı? | Furkan Öztürk (Harvard Üniversitesi)
Yaşamı Başlatan Manyetizma mı? | Furkan Öztürk (Harvard Üniversitesi)
Lisede Öğretilen
Lisede Öğretilen "Mendel Genetiği" TAMAMEN Hatalı mı?
Bir Canlı ÖLÜMSÜZ Olabilir mi?
Bir Canlı ÖLÜMSÜZ Olabilir mi?
Alerji: Neden Hâlâ Alerjiler Var ve Neden Giderek Kötüleşiyorlar?
Alerji: Neden Hâlâ Alerjiler Var ve Neden Giderek Kötüleşiyorlar?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close