Dopamine beyindeki ödül ve motivasyon mekanizmalarının temel nörokimyasalıdır[1]. Yapılan bir araştırmada (2010), 2 düşünce çeşidinin (convergent /yakınsak, divergent/ıraksak düşünce) dopamin ile olan ilişkisi incelenmiştir[2]. Convergent düşünce, açık bir probleme veya soruya en iyi cevabı oluşturmak üstüne kuruludur. Divergent düşünme ise belli bir soruya çeşitli düşünce ve yaklaşımlar üreterek cevap vermeyi içerir. Araştırmada dopamin artışını spontane göz kırpma oranından ölçüyorlar (spontaneous eye blink rate (EBR)- daha önceden klinik araştırmalarda bu taskın dopamin marker'ı olduğu tahmin edilmekte- birbiriyle çelişen bulgular var literatürde ancak hala kullanılmakta[3][4]). EBR, divergent düşüncenin çeşitliliğini yordalayabiliyor. Yani Dopamin yükselmesi düşünce ve çözümlerin farklılaşması ve çoğalması ile istatistiksel olarak belirgin şekilde doğru orantılı . Bu da yaratıcılık demek. Convergent düşünce zeka ile doğru orantılı bulunsa da EBR ile ters orantılı bir ilişkide bulunmuştur orta seviyedeki EBR'daen yüksek performansı alsa da - aralarındaki ilişki grafikleri normal dağılımda - linear değil. Yani optimum seviyeden sonra artmaya devam ederse dopamin, convergent düşüncede bozulmalar oluyor. Var olan bilgilere dayalı en iyi cevabı bulma becerisi düşüyor. Yine başka araştırmalarda parkinson hastalığında dopamin tedavileri ile yaratıcı çalışmalar ve bilişsel esneklik arttırılmaya çalışılmıştır.[5] Bunun dışında şizofreni hastalarındaki dopamine takibi yapılmıştır, ve şizofrenideki etkin rollerden birinin dopaminin sinyal iletiminin yüksek çalışması olduğu düşünülmektedir[6]. Buna bağlı araştırmalarda, hastaların düşünceleri ilişkilendirme (association) becerilerinin sağlıklı insanlara göre çok daha fazla olduğu bulunmuş bu da dopamin ve yaratıcılık arasındaki ilişkiyi desteklemiştir[7]. Orta limbik sistemdeki dopamin etkinliğinin de yenilik arama (novelty seeking) davranışına etki ettiği ve yaratıcılığı arttırdığı bilinmektedir[8].
Kaynaklar
- SH Carson, et al. (2003). Decreased Latent Inhibition Is Associated With Increased Creative Achievement In High-Functioning Individuals. Journal of Personality and Social Psychology. doi: 10.1037/0022-3514.85.3.499. | Arşiv Bağlantısı
- S. A. Chermahini, et al. (2010). The (B)Link Between Creativity And Dopamine: Spontaneous Eye Blink Rates Predict And Dissociate Divergent And Convergent Thinking. Cognition, sf: 458-465. doi: 10.1016/j.cognition.2010.03.007. | Arşiv Bağlantısı
- L. S. Colzato, et al. (2009). Closing One’s Eyes To Reality: Evidence For A Dopaminergic Basis Of Psychoticism From Spontaneous Eye Blink Rates. Personality and Individual Differences, sf: 377-380. doi: 10.1016/j.paid.2008.10.017. | Arşiv Bağlantısı
- Linh C. Dang, et al. (2017). Spontaneous Eye Blink Rate (Ebr) Is Uncorrelated With Dopamine D2 Receptor Availability And Unmodulated By Dopamine Agonism In Healthy Adults. eNeuro. doi: 10.1523/ENEURO.0211-17.2017. | Arşiv Bağlantısı
- E. Lhommée, et al. (2014). Dopamine And The Biology Of Creativity: Lessons From Parkinson’s Disease. Frontiers in Neurology, sf: 81677. doi: 10.3389/fneur.2014.00055. | Arşiv Bağlantısı
- Hans J. Eysenck. (1993). Creativity And Personality: Suggestions For A Theory. Psychological Inquiry. doi: 10.1207/s15327965pli0403_1. | Arşiv Bağlantısı
- KL Davis, et al. (1991). Dopamine In Schizophrenia: A Review And Reconceptualization. American Journal of Psychiatry. doi: 10.1176/ajp.148.11.1474. | Arşiv Bağlantısı
- AW Flaherty. (2005). Frontotemporal And Dopaminergic Control Of Idea Generation And Creative Drive. Journal of Comparative Neurology. doi: 10.1002/cne.20768. | Arşiv Bağlantısı
