Ülkelerin borçluluk durumunu anlamak için birkaç faktörü değerlendirmek gerekir. Aklıma gelen bazı önemli hususlar, tabi bunlara daha detaylı bakmak ve irdelemek gerekiyor fakat kısaca:
- Borç seviyesi: Bir ülkenin toplam borç miktarı, genellikle milli gelire (gayri safi milli hasıla - GSYİH) oranla değerlendirilir. Borç, GSYİH'nın yüzdesi olarak ifade edilir ve bu oran, bir ülkenin ekonomik büyüklüğüne ve borçlanma kapasitesine dair bir gösterge olarak kullanılır. Yüksek borç/GSYİH oranları, bir ülkenin borçluluk sorunlarına işaret edebilir.
- Borç çeşitleri ve vadesi: Ülkelerin borçlarının bileşimi ve vadesi de önemlidir. Uzun vadeli borçlar genellikle daha sürdürülebilir kabul edilir çünkü geri ödeme yükü daha fazla zaman dilimine yayılabilir. Kısa vadeli borçlar ise daha riskli olabilir, çünkü geri ödeme zamanı yaklaştıkça likidite sorunlarına yol açabilir.
- Borç geri ödeme kapasitesi: Bir ülkenin borçlarını geri ödeyebilme kapasitesi, likidite durumu ve ekonomik performansıyla ilişkilidir. Gelir kaynakları, döviz rezervleri, ihracat geliri gibi faktörler, bir ülkenin borçlarını geri ödeyebilme yeteneğini etkiler. Ekonomik büyüme, istihdam durumu, enflasyon oranı ve finansal istikrar da geri ödeme kapasitesini etkileyen faktörlerdir.
- Uluslararası derecelendirme kuruluşlarının değerlendirmeleri: Uluslararası derecelendirme kuruluşları, ülkelerin borçlarını değerlendirir ve kredi notu olarak adlandırılan bir puan verir. Kredi notları, yatırımcılara ve piyasalara ülkenin risk profili hakkında bilgi sağlar. Düşük kredi notları, bir ülkenin borçlanma maliyetlerinin artmasına ve yatırımcı güveninin azalmasına yol açabilir.
- Likidite: Borçluluk durumunun yanı sıra, bir ülkenin borçlarını likidite edebilme yeteneği de önemlidir. Likidite, bir ülkenin varlıkları veya rezervleri kullanarak borçlarını ödeyebilme kabiliyetidir. Örneğin, bir ülkenin döviz rezervleri yeterliyse veya dış borçlarının bir kısmını yeniden yapılandırabiliyorsa, likidite sorunları daha az olabilir.
Türkiye'nin dış borcu ile Amerika'nın dış borcu karşılaştırıldığında, Amerika'nın dış borcu mutlak miktar olarak daha yüksek olabilir. Ancak, bir ülkenin borçluluk durumunu tam olarak değerlendirebilmek için dediğim gibi yukarıda bahsedilen faktörler ve daha fazlasını göz önünde bulundurmak önemlidir. Türkiye'nin borç/GSYİH oranı Amerika'nınkinin üzerinde olabilir, ancak Amerika gibi büyük bir ekonomiye sahip olması nedeniyle borçlarını geri ödeme kapasitesi daha yüksek olabilir. Ayrıca, her iki ülkenin likidite durumu da değerlendirilmelidir. Döviz rezervleri, gelir kaynakları ve diğer finansal göstergeler, borçların likidite edilmesi açısından önemlidir.
