Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri, Türklerin farklı dinlere mensup oldukları dönemden sonra Müslüman Araplarla temas etmeye başladıkları ve İslam dinini benimsedikleri dönemi kapsar. Türklerin Müslümanlarla ilk teması 624 yılında Nihavend Savaşı’yla olmuştur. Emeviler döneminde Türkler, İslam ordularında yer almış ancak Emevilerin Arap olmayanlara uyguladığı ırkçı politika nedeniyle İslamiyet’e geçişleri gecikmiştir. Abbasiler döneminde ise Türkler, Abbasileri destekleyerek Emevileri yıkmış ve Abbasilerin iktidarını sağlamıştır.
İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devleti Karahanlılar Devleti’dir. 840 yılında Karluk, Yağma ve Çiğil gibi Türk boylarının bir araya gelmesiyle Doğu Türkistan’da kurulan Karahanlılar Devleti, 932 yılında İslamiyet’i resmi din olarak kabul etmiştir. Karahanlılar Devleti, Türk-İslam kültürünün temelini atmış, ilk posta teşkilatını kurmuş, burslu eğitim sistemini başlatmış ve Uygur alfabesini kullanmıştır.
Karahanlılar Devleti’nden sonra kurulan diğer önemli Türk-İslam devletleri şunlardır:
-Gazneliler Devleti (963-1187): Alp Tigin tarafından Afganistan’ın Gazne şehrinde kurulmuştur. Gazneli Mahmut döneminde Hindistan’a 17 sefer düzenleyerek İslamiyet’i yaymış ve Abbasi halifesini kurtararak “sultan” ünvanı almıştır.
-Büyük Selçuklu Devleti (1038-1157): Oğuzların Kınık boyu tarafından kurulmuştur. Tuğrul Bey döneminde Nişabur şehrinde hutbe okutup para bastırarak devletin kuruluşunu ilan etmiştir. Alparslan döneminde Malazgirt Muharebesi’ni kazanarak Anadolu’nun kapılarını Türklere açmıştır.
-Harzemşahlar Devleti (1097-1230): Büyük Selçuklu Devleti’nin Harzem bölgesindeki valisi olan Anuştekin tarafından kurulmuştur. Harzemşah Muhammed döneminde bağımsızlığını ilan etmiştir. Ancak Moğol istilası sonucu yıkılmıştır.
Bu devletler, Türk-İslam medeniyetinin gelişmesine katkı sağlamış, siyasi, kültürel ve ekonomik açılardan önemli eserler ortaya koymuşlardır.
