2001 krizi, ağırlıklı bankacılık sektörünün yapısal bozukluklarına dayanan bir krizdi. Kötü yönetilen ve içi boşaltılmış bankaların yanı sıra, devletin ekonomi politikalarına güvenerek, yurt dışından alınan sendikasyon kredilerini devlet tahvillerine yatırım yapan bankalarda bu krizden etkilenmiştir. Yasa gereği, mevduatların devlet garantisi altında olması sonucunda, batan bankaların mevduat hesaplarını da devletin ödemek zorunda kalması, ülke genelinde finansal bir krize neden olmuştur.
Günümüzde yaşanan ekonomik problemlerin temelinde yatan pek çok etken vardır.
- 2008 ABD ipotekli satışlar (ing: motrgage) krizi sonrası piyasaya bolca sürülen usd ve fazilerin sıfırlanması, dolar endeksini tarihin en dip noktalına getirmişken, 2018 sonrası Amerikan Merkez Bankası'nın (FED) piyasadan para çekmesi ve faizleri yükseltmesi, dolar endeksini normal seviyelere çekmiş. Gelişmekte olan ülkeler, geri çekilen yabancı sermaye ve ithalat maliyetlerinin artması, yerli para birimlerinin değer kaybetmesi ile yüksek enflasyon sürecine girmişler ve dış ticaret açıkları artmaya başlamıştır.
- 2020 Pandemi döneminde; devletlerin sağlık harcamalarının artması, ekonominin yavaşlaması, toplanan vergilerdeki azalma, bütçe açıklarını artırmıştır. Bu açıklar, yüksek faizler ile finanse edilmeye veya para basarak denkleştirilmeye çalışılmış, fakat enflasyonist etkiyi artırması kaçınılmaz olmuştur.
- Pandemi sonrası, özellikle gelişmiş ülkelerde ekonomik sıçrama emtia, enerji ve lojistik maliyetleri adeta patlatmış ve tüm Dünya'da enflasyon etkileri görülmüşken, ekonomik kırılganlığı olan ülkeler bu durumdan çok daha fazla etkilenmiştir.
- Enflasyon ile mücadelede faiz silahını kullanan devletlerin tam tersini ülkemiz uygulamış ve faizi yükseltmek yerine kademeli düşürmüştür. Bu durum tarihimizin en yüksek enflasyon rakamlarını görmemize neden olmuştur.
Ülkemizin acilen bu kısır döngüden çıkması için,[1] olmazsa olmaz üç verinin düzeltilmesi gerekmektedir.
1-) Denk Bütçe
2-) Dış Ticaret Açığının Kapatılması
3-) Reel piyasa dengelerinin oturtulması
Kaynaklar
- Yrd. Doç. Dr. Zübeyir TURAN. Türkýye Ekonomýsýnde Kasim 2000 - Þubat 2001 Krýzlerý. Alındığı Tarih: 20 Mayıs 2023. Alındığı Yer: tuhis | Arşiv Bağlantısı
