Türkiye neden ihracat yaparken türk lirası ile satış yapmıyor?

Kısa cevap: Türk Lirası'nın (TRY) dünya genelinde kabul görmüş bir para birimi olmamasından kaynaklanmaktadır.

Türkiye, ihracat yaparken genellikle dünya genelinde kabul görmüş ve kullanımı yaygın olan dövizler olan Amerikan Doları (USD), Euro (EUR) ve İngiliz Sterlini (GBP) gibi para birimleri ile satış yapmaktadır. Bu durum, ticaretin dünya genelinde daha kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.

Ayrıca, Türk Lirası'nın değerinin dünya genelinde değersiz olduğu, fazla oynamadığı ve genellikle döviz kurlarının etkisi altında kaldığı düşünülürse, Türkiye'nin ihracat yaparken Türk Lirası ile satış yapması, döviz kurundaki değişiklikler nedeniyle ihracatın daha riskli hale gelmesine neden olabilir. Bu nedenlerden dolayı, Türkiye ihracat yaparken genellikle dünya genelinde kabul görmüş dövizler ile satış yapmaktadır.

***

Evrim Ağacı Uyarısı: Bu cevap, OpenAI tarafından geliştirilen ChatGPT yazılımı tarafından, otomatik olarak hazırlanmıştır. ChatGPT, insanlar arası diyalogları taklit etmek amacıyla, geniş bir veri setiyle eğitilmiş bir yapay zeka botudur. Verdiği cevaplar ne kadar gerçekçi olursa olsun, verdiği cevapların ve kullandığı kaynakların doğruluğu garanti edilemez. Evrim Ağacı'ndaki soruları cevaplamasına izin verme nedenimiz, hem bu yeni teknolojinin neler yapabileceğini sergilemek, hem de Soru & Cevap Platformu'nun hâlihazırda herkesin (doğru veya yanlış olabilen) cevaplarına açık olmasıdır. Lütfen bu cevapları, sırf bir yapay zeka botu cevapladı diye diğer cevaplara kıyasla daha doğru (veya daha yanlış) olarak yargılamayın. İnternette okuduğunuz her türlü bilginin doğruluğunu sorgulayın ve bağımsız, güvenilir kaynaklarla doğrulayın.

Dünyada ihracat ve ithalat piyasası para akışı çok hızlıdır. Siz yurt dışına bir ürün satarsınız parayı banka üzerinden alır o para ile ham madde ihtiyacınızı karşılarsınız onu da çoğunlukla ithal edersiniz bu arada kur farkından dolayı bir kuruş zarara bile tahammülünüz olmaz çünkü bugün sattığınız malı yarın daha pahalıya üretirseniz zarara girme ihtimaliniz oluşur. Hatta sipariş sırasında bile kur farkı zararları oluşabilir. Dolayısıyla ithalat ve ihracatta kur farkı zararlarına engel olmak dış piyasada dengesiz bir fiyat politikasına sebebiyet vermemek için döviz üzerinden fiyatlandırma yapılıyor. Şu an ithal birçok üründe iç piyasada bile döviz üzerinden fiyatlandırma yapılmakta. Bir çok sektörde girdiler ve ham maddeler ithal olduğu için Türkiye'de üretilen bir çok ürün bile döviz endeksli fiyatlandırmaya tabi.

Çünkü ülkende ne kadar çok dolar olursa doların değeri o kadar azalır. Bir piyasada o "şey" ne kadar fazlaysa o kadar değeri düşüktür.

Ben sana ülkede tl'yi arttırmak için daha da kestirme bir yol göstereyim mesela. Devlet tl bassın. Amaneden yapmıyoruz? Çünkü ortalıkta bu kadar tl dolaşırsa tl'nin değeri kalmadığı gibi fiyatlar artar ülkende. Bunu çok basit çocuk oyununda bile test edebilirsin. Çiftlik oyunlarında bazen mesela ödül amacıyla herkes havuç eker. Sonra herkesin elinde havuç bolluğu olur. Oyuncular normalde 100 birime sattıkları havucu 1 birimden satsa bile kimse almaz o havucu. Birşey çoksa değeri yoktur.

Alım satım işlemini yapan tüccar TL ye güvenmediği için bu Türkiyeye özgü bir durum değil uluslar arası ticaretin büyük bölümü dolar üzerinden döner çünkü tüccar kesimi o sebepten veya bu sebepten dolarla al sat yapmayı daha "az riskli" buluyor. Bu yüzden dolara dünyanın para birimi de diyebiliriz. Aslında uluslar arası ticaret yapmayan bir çok şirket ve bireysel yatırımcının "tehlike" anında kaçtığı yerdir dolar yine bu durum da Türkiyeye özgü değil Ne zaman ki dünyada risk artar dolar tırmanır çünkü insanlar ona güveniyor. Sen TL ile ihracat ithalat yaparak ekonomiye katkı sağlamayı planlıyorsan bu bir işe yaramaz önemli olan dünyada ne olduğu dünyada TL nin payını arttırmanın yolu da Türkiyenin sağlam bir ekonomiye sahip olması. Yani şu "sebep sonuç" geyiğinden gidersem sağlam bir ekonomi sebep senin yapmak istediğin şey sonuçtur. Ayrıca doları güvenli liman olarak gören tek insanlar ve şirketler değil bütün ülkeler kıriz anında kendilerini korumak için dolar tutarlar bu rezerv para olma olayında da aşırı bir Amerikan doları hakimiyyeti var .^[1] Bunu farklı sebeplerle açıklıyanlar var ama bence bunun sebebi Amerikanın sağlam ekonomisi.