Herkese söylediğim bir şey var bu konuda; eğer yeni başlayan biriyseniz (ki oğlunuz 9 yaşındaymış) ve spesifik bir gözlem aramıyorsanız, ilk olarak refraktörlü (mercekli) teleskop seçeneğini denemelisiniz. Teleskop ile gözlem işi kolay değildir, çabuk sıkar insanı, istediğiniz görüntüyü yakalamak için bazen saatlerce uğraşırsınız, sonuçta istediğiniz de olmaz, başlarım bu işe deyip, camın önünde kurulu bir şekilde ev eşyasına dönüşür zamanla.
Peki neden refraktörlü teleskop? Bu tip teleskopların sonunda bir mercek bulunur, ışığı toplayıp göze iletir. Tüp şeklinde kapalı bir silindir gibidir. Mercek içeride sabit olduğu için, oynamaz, bakım gerektirmez, omzunuza atıp, dağ bayır bile gezebilirsiniz. Uzmanlar tarafından mükemmel bir şekilde ayarlanıp, yerleştirildiği için görüntü kalitesi (göreceli) çok iyidir. AMA ne kadar çok ışık girerse teleskopa, o kadar uzaktaki cisimleri görme şansınız artar. Açıklık büyük olsun diye, merceği büyük alayım diyorsanız; örneğin 4" veya 6" alayım derseniz bankadan kredi çekmeniz, evi de ipoteklemeniz gerekebilir. Mercek açıklığı büyüdükçe fiyat çok artar.
4" altı refraktörlü teleskoplar ile güneş sistemimizi rahatlıkla gözlemleyebilirsiniz ama nebula, galaksi falan gözlemlemeye çalışmak, mikroskop ile Ay'a bakmaya çalışmak gibi olur.
Gelelim reflektörlü (aynalı-yansıtmalı) teleskoplara. Yeni başlayanlar için puzzle gibidir. Düzgün bir kılavuzu yoksa kuramazsınız bile.
İyi taraflarından başlayalım, reflektörlüler ucuz. Çünkü ışığı yansıtan nesne bildiğimiz ayna. Mercek maaliyeti yanında devede kulak olduğu için, devasa boyutlarını rahatlıkla karşılayabilirsiniz. 3-4" refraktörlü teleskop parasına, 12-14" reflektörlü (aynalı) teleskobu eve götürebilirsiniz. Uzak cisimler için aynalı teleskop şart tabi ki.
Sıkıntılı tarafları; birincisi, kurmak zordur, yeni başlayanlar için işkenceye dönüşebilir. Aynada toz birikmesi olur, temizlik şart ama aynayı silmeyi bir kenara bırakın dokunmamanız gerekir. Kendi başınıza yapmaya kalkmak, saatli bombanın yanlış telini kesmeye eşdeğer olur ki, bir de iyi para verdiyseniz, çok kötü olur. İkincisi, dipteki aynayı ayarlamanız gerekir, bunda sıkıntı yok "kolimasyon" ayarı yapacaksınız ama sıkıntı, teleskopu her taşıdığınızda bu ayna hareket edebilir ve tekrar ayarlamanız gerekir.
Sonuç: Maksimum 3" refraktörlü (mercekli) teleskop oğlunuzun astronomiye olan ilgisini de körükleyecektir. Bakım, ayar gerektirmez. İlerde ben şuraya da bakmak istiyorum, uzakları görmek istiyorum derse ve hoşuna giderse gözlem yapmak, reflektörlü (aynalı-yansıtmalı) teleskoplara geçebilir.
