Portekizli şair, sanatçı, yazar ve filozof Fernando Pessoa "Huzursuzluk Kitabı"nda şöyle yazmıştı: "Gençlerin çoğunun Tanrı'ya olan inancını yitirdiği ve bunu babalarının Tanrı'ya inandıkları gibi yaptıkları bir zamanda yaşıyorum. neden olduğunu bilmeden."
Pessoa bu cümleyi geçen yüzyılın 30'larında yazmıştı. Aradan 80 yıldan fazla zaman geçmesine rağmen o fikir bugün bizi temsil ediyor gibi görünüyor diyebilirim. Şimdi bile Allah'a inanmayan insanlar var ve bu doğal. Ancak mesele şu ki, bu inanç veya inançsızlık herhangi bir temel, destek noktası veya dayanak olmadan gerçekleşir.
Fernando Pessoa'nın bu görüşünü okuduğumda kendime bir soru sordum; Neye inanıyorum ve neden? "Neden inanmıyorum?" soru o kadar önemli değil. Çünkü neye ve nedene inanmak, cevabını içinde barındırır.
Bir insan olarak sorumluluk duygusuna sahip olduğumu biliyorum. Doğru ve yanlış yaşadığım bu hayat benim. Yapmadıklarımdan olduğu kadar yaptıklarımdan da sorumlu olduğumu biliyorum. Bu sorumluluk sadece kendi hayatım için değil, aynı zamanda dünyada yaşayan bildiğim ve bilmediğim, bildiğim ve bilmediğim her canlıya ve her nesneye karşıdır. Yani ben Tanrı'ya inanmıyorum; Hatalarımdan dolayı suçlayacağım şeytanın ve doğru bir şey yaptığımda beni ödüllendirecek olan Allah'ın varlığına inanmak yerine, bir şey yaptığımda kendim ve genel olarak canlılar üzerindeki etkime dikkat ederim. yanlış ve doğru olup olmadığı ve ortaya çıkan "kepek etkisinin" zararlı mı yoksa zararsız mı olduğu. Kısacası sorumluluğumu anlıyorum. Özgürlüğümü elimden mi alıyor? Kolaylıkla hayır diyebilirim. Stoacıların dediği gibi, "özgürlüğümüz boğazımızdaki ip kadar uzunsa", sorumluluk bu ipin benim elimde olduğu anlamına gelir.Tanrı'nın varlığına inanmıyorum, insana, onun gücüne ve büyüklüğüne inananlardan da değilim. Bir kişiye inanmak derken kesinlikle güvenmeyi kastetmiyorum. Burada inanmak, insanı Tanrı denen bir varlığın yerine koymaktır. Fernando Pessoa'nın dediği gibi: "Tanrıya inanmıyorum ama hayvan sürüsüne de inanamam." Hayvanla aynı kökten gelen, yıkıcı bir karaktere sahip, bu karakteri dizginlemek ya da daha doğrusu örtmek için sevgi ve vicdan yaratan, bu tür kanlı savaşlardan barışı elde eden ve öldürme arzusunu tatmin ettikten sonra insana inanamadım. . Bunun bir başka nedeni de, saydığım bu özellikleri ona birisi veya bir şey verdi demek için tanrı denen bir varlık yaratmasıdır. Kendisiyle yüzleşemeyen, sürekli kendinden kaçan, bu kaçışları başka insanlara sığınarak yapan yani bir şekilde kendine dönen, başlangıcını belli belirsiz de olsa hatırlayan bir insana inanmak aptalca bir adım olur. ama geleceğinden tamamen habersizdir.
Allah denen, üzerine sorumluluğumuzu taşıyamayacağımız bir varlığa, biyolojik anlayıştan başka cevheri olmayan bir insana inandıktan sonra neye inanacağımı düşünürken garip bir şey buldum: Düşünmeye neden inanmayayım? Ama düşünmek nedir?
Birçok filozof düşünme hakkında konuşmuştur. Ne olduğu, nasıl olduğu hakkında bir fikir beyan etmiş ve tabii ki o kanaate varmadan önce biraz düşünmüştür.
İnsan denilince akla ilk gelenin “düşünülebilir varlık” olduğunu düşünebilirsiniz, o yüzden ben dolaylı da olsa bir insana inanıyorum. Ancak buradaki mesele, düşünme faaliyetini insan bağlamından ayrı değerlendirmektir. Yani Descartes "düşünüyorsam varım" demiştir, dolayısıyla insanı insan yapan ve var olduğunu ispatlayan tek şey düşünmektir. İnsan ona bağlıdır, o insana bağlı değildir.
Düşünmek bize, yaşamımıza (geleceğimize ve bugünümüze) rehberlik eden bir faaliyettir. Düşünmek dünyayı anlamamızı, şeylerin özünü anlamamızı sağlar. Neyin yanlış, neyin doğru olduğunu düşünerek anladığımız gibi düşünerek yaratırız. Blaise Pascal'ın dediği gibi: "Hiçbir şey kendi içinde kötü ya da iyi değildir. Bir şeyin iyi ya da kötü olması onun hakkında nasıl düşündüğümüze bağlıdır."
Eskiden düşünce ve duygular (tutku diyebiliriz) sürekli karşı karşıya getirilirdi. Duygular tehlikeli kabul edilirken, düşünmeye tek çıkış yolu, kurtuluş olarak değer verildi. Duygular, düşünmenin önündeki engeller olarak algılandı. Bu nedenle Bertrand Russell, "Yalnız Bir Gezginin Düşleri" adlı kitabında "Ruhumu şimşek hızıyla dolduran ama beni aydınlatmak yerine sarsıp yok eden bir duygu. Düşünmek için soğukkanlı olmalıyım" demiştir.
Sorunun “neden inanıyorum” kısmına gelince, düşüncede sorumluluk duygusu olarak bana özgürlük veren ve özgür olduğumu kanıtlayan etkinliktir. Aynı zamanda, dolaylı olarak düşünmek, ona katlanmak için bir sorumluluk duygusu öğretir. Yazının başında sıraladığım olumsuzlukları gizlemek yerine nedenlerini anlamamızı, onlardan kendiliğinden kurtulmak yerine (ki bu insanı daha da insanlıktan çıkarır) onlarla bilinçli olarak yaşamamızı sağlar.
Düşünmekten bahsederken insanın doğasına yabancı olduğunu, yani doğuştan gelen bir şey olmadığını unutmamalıyız. Zamanla (ve zor yoldan) öğrenilen ve bir kez öğrenildikten sonra terk edilmeyen bir şeydir. Bir kez “tadarak” bu lezzeti ömür boyu tatmak mümkündür.
Düşünmeye inanıyorum. Fernando Pessoa'nın dediği gibi: "Kalp düşünebilseydi, atmayı bırakırdı."
Azerbaycan dilinden çevrildi. Okudunuz için teşekkürler.
