Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Can Akbulut
Can Akbulut
9K UP
Üye
6

Sorduğumuz soruların ve bulduğumuz cevapların tamamı insan merkezci düşünce hatası olabilir mi?

Sınırlı hatta algılayabildiğimiz sınırlarla çevrili beynimiz dışında hiçbir şeyi referans alamadığımız için böyle bir sorunun olma ihtimali muazzam önemli ve korkutucu geliyor.
1,152 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Cevap
Ufuk Derin
Ufuk Derin
810K UP
Skeptik

Tabii ki her zaman böyle bir ihtimal var. Bu olasılığa hazır olmak, korkmanın önüne geçecektir. Örneğin bilim, insan merkezci bakış açısının hatalarını en aza indirmek için olabildiğince "kontrollü" ve kendini kandırma faktörlerini en aza indirerek cevap arıyor. İnsan, gerek doğada hayatta kalmak ve üremek için "sınırlı" beyin yapısı ile evrimleştiğinden, gerek "Kualia Problemi" gibi zor problemler nedeni ile hiçbir zaman %100 olarak "gerçeğe" ulaştığından emin olamayacak. Bilim, bunun da farkında olarak bir hata payı bırakıyor. Bilimin amacı, bu hata paylarının olasılıkçı doğası çerçevesinde daha fazla veri toplayarak, daha fazla tekrarlama yaparak, daha dikkatli incelemelerde bulunarak; bunları en aza indirmek, nedensellikleri ortaya çıkarabilmek, nedensellik olasılığını güncellemek ve olayların nasıl olduğunu belirli bir sınıra kadar anlamaya çalışmaktır.

Paranoya, kimseye bir fayda getirmeyecektir. Hata olabileceğinin farkında olarak yapabileceğimizin en iyisini yapmalıyız. Bilim, çalışıyor. Bir paranoyaya, umutsuzluğa kapılıp kaçmak yerine biz de çalışmalıyız.

Tüm Reklamları Kapat

436 görüntülenme
5
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Cevap
Yasin KAYALAR
Yasin KAYALAR
156K UP
Bilim ve felsefe okuru

Durum sorunuzdaki kadar korkutucu değil. Çünkü evrende belli bir oranda öngörü gücümüz var ki bu inanılmaz bir durumdur. Einstein da bunu en anlaşılmaz şey evrenin anlaşılabilir olmasıdır diye ifade ederek evrenin aslında bilinçli gözlemci için var olduğunu söyleyen antropik ilkeyi dile getirmiştir diyebiliriz.

Sorunuzun cevabı evrendeki nedensel süreçlerin (derinde) ne şekilde işlediğine ve bizim bu süreçleri nasıl algılayıp tanımladığımıza bağlı. Evren kuantum fiziğine göre mekanik değildir yani bir neden mutlak olarak aynı sonuca her zaman yol açar diyemeyiz. Kısacası evrendeki nedensellik kuantum fiziğine göre determinist değil indeterministir. Bunun anlamı önemlidir şöyle ki;

Tüm Reklamları Kapat

Evrende bir sistemin hangi yöne evrileceği hakkında yüzde yüze şöyledir diyemeyiz. Bu durumun zihnimiz açısından durumunu ele alırsak Evren belli oranda öngörülebilir ama bazen bazı durumlarda öngörülmezdir. Ancak şunu da bilmek gerekir ki bazen bazı durumlar denilen süreçler yani azınlıkta olan süreçler çoğunluk için belirleyici ve yönlendirici olabilir. Bu da bir sistemin hangi yöne evrileceğini bilemeyeceğimiz durumları oluşturur. Şimdi bu konuda olan zihnimizle ilgili soruna gelelim.

Biz sistemleri mekanik olarak tanımladıkça çoğunluğu ele alırız azınlığı ise ihmal ederiz. Deney ve gözlem süreçlerimiz deneme yanılmaya dayanır. Hep aynı nedenle aynı sonucu elde etmeyi bekleriz. Yani başka bir deyişle bir çok kişi mutlak mekanik bir süreç olarak evreni değerlendirir ve bu beklenti içindedir ve bilim de bu beklentiye göre yapılır. Çoğunlukla bu beklenti bu doğrudur ancak azınlığın bazı durumlarda belirleyici olduğunun ihmali durumunda sizin söylediğiniz sorun oluşur ve tanımlama hataları ortaya çıkacaktır. Yani örneğin bir sistemin nedensel olarak nasıl ortaya çıktığını mekanik bizler tanımlarken evrende bu sistem sistemdeki azınlığın kuantum sıradışı özellikleriyle evrilmesine neden olduysa bizim tanımlamamız ve algımız tamamen hatalı olacaktır. Böyle bir durumda (yanlış) nedenleri sonuçlara biz bağlıyor, nedenleri biz seçiyor ve kurguluyor durumda oluruz. Çünkü bu sistemde evren öngörülmez bir şekilde hareket etmiş olmasına rağmen biz evrenden edindiğimiz öngörü kuralları ile süreci tanımlamış durumda oluruz. Evrenle ilgili hala mutlak mekanik bir nedensellik süreci algılayanlar var ki bu kuantum fiziği ile bitmiş bir yaklaşımdır. Ancak bilimin de başka çaresi olduğunu söylemek zor çünkü kuantum belirsizlik ilkesi öngörü gücümüze sınır koyar ve bu sınırın ötesinde ise hiç bir şeyi bilemeyiz ve öngöremeyiz. Bu da bilimin sınırı demek aslında. Bundan ötesinde bilim yapmak mümkün değil olarak görünmekte.

Tüm Reklamları Kapat

Bilimi zihnimizle yaparken zihnimizin evrendeki yerini ve durumunu tam olarak anlayamazsak hatalı değerlendirmeler yaparız ve yanılırız. Evren bize kendisiyle ilgili olarak öngörü gücümüzü bahsetmiştir ki bu Einsteinı da cezbetmiştir.

240 görüntülenme
0
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Ay Kraterindeki Dev Teleskop Ne İşe Yarayacak?
Ay Kraterindeki Dev Teleskop Ne İşe Yarayacak?
Körler ve Sağırlar Rüya Görür mü?
Körler ve Sağırlar Rüya Görür mü?
Acı Yemek Basur Yapar Mı?
Acı Yemek Basur Yapar Mı?
Tatil Ortası Depresyonu: Tatil İnsanları Neden Üzüyor?
Tatil Ortası Depresyonu: Tatil İnsanları Neden Üzüyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close