Sofra tuzuna topaklanmayı önlemek için katılan potasyum ferrosiyanürün siyanürle alakası nedir? Vücuda zararı var mı?

Sayın Ertürk bir cevap girmiş, ancak kaynaklarda -ki 4 kaynakta aynı. görüntülenen Avrupa Birliği komisyonuna sorulan bir soru. Sorunun kendisini ve cevabını Türkçeye çevirdim.

-----------------------------------------------------------

İyotlu tuzdaki potasyum ferrosiyanür

28.4.2011 Yazılı olarak cevaplayın

Komisyon Kuralı 117

Daciana Octavia Sârbu (S&D)' ye yazılı cevap E-004484/2011 için soru

Potasyum ferrosiyanür (E536), nötr bir tuz olarak sınıflandırılır ve topaklanmayı önleyici bir madde olarak iyotlu tuza eklenerek beslenmede giderek daha yaygın hale gelir.

Sulu bir çözeltiye asit eklenmesi toksik hidrojen siyanür gazı açığa çıkardığı için hafif toksiktir. Mutajenik olmamasına rağmen yutulması, solunması veya cilt ile teması halinde tahrişe neden olabilir.

E536 gıda katkı maddesinin olumsuz etkileri, vücuda giriş miktarına ve düzenliliğine göre artar. Bu nedenle büyük miktarlarda toksiktir ve her halükarda vücutta birikir çünkü iyotlu tuz çoğu gıdada giderek daha yaygın hale gelmektedir.

Büyük Britanya'da bu topaklanmayı önleyici maddenin sofra tuzuna eklenmesi yasaktır.

Bu gıda katkı maddesinin zehirli olduğu ve bir AB Üye Devletinin tuz gibi gıdalarda kullanımını yasaklamaya karar verdiği göz önüne alındığında:

1. Komisyon, topaklanmayı önleyici madde E536 içeren tuzun gıda güvenliğine ilişkin hangi bilgilere sahiptir?

2. Zehirliliği nedeniyle bu gıda katkı maddesinin yasaklanmasını gerekli görmüyor mu?

Resmi Gazete C 314 E, 27/10/2011

-------------------------------------------------------

Sayın Ertürk sanırım çeviri yaparken bu metnin Avrupa Birliği Komisyonuna bir soru olduğunu fark etmemiş. Sorunun cevabının kaynağını ekliyorum ve çevirisini aşağıya ekledim.

-------------------------------------------------------

Komisyon adına Bay Dalli tarafından verilen cevap

31.5.2011

Yazılı soru

Ferrosiyanürler, sodyum ferrosiyanür (E 535), potasyum ferrosiyanür (E 536) ve kalsiyum ferrosiyanür (E 538), Direktif 95/'ye uygun olarak 20 mg/kg tuza kadar tuz ve tuz ikamelerinde topaklanmayı önleyici maddeler olarak kullanıma izinlidir. Renklendiriciler ve tatlandırıcılar dışındaki gıda katkı maddelerine ilişkin 2/EC [1] .

Birleşik Krallık bu direktifin tüm yönlerini uygulamıştır. Bu nedenle, soruda iddia edilenin aksine, potasyum ferrosiyanürün (E 536) tuz ve tuz ikamelerinde maksimum 20 mg/kg tuz seviyesinde kullanılmasına Birleşik Krallık'ta izin verilmektedir.

1991 yılında Bilimsel Gıda Komitesi, Kabul Edilebilir Günlük Alım Miktarını (ADI) 0,025 mg/kg vücut ağırlığı olarak belirledi. Bu ADI'ye yalnızca 75 gr tuz (yetişkin) veya 19 gr tuz (15 kg çocuk) tüketilerek ulaşılabilir. Normal beslenmeyle bu mümkün değildir.

Potasyum ferrosiyanürün sınırlı kullanımı ve tuzda kullanıldığında tüketicinin buna sınırlı maruz kalması dikkate alındığında, Komisyon bu gıda katkı maddesini yasaklama niyetinde değildir.

[1] RG L 61, 18.3.1995.

Resmi Gazete C 314 E, 27/10/2011

----------------------------------------------------------------

Avrupa birliği komisyonu cevabında benim hesapla bulduğum sonucu ve biraz popüler bir yazım stili ile yazdığım şu cümlenin en efendicesini yazmış.

"Ayrıca kafaya koydun yedin diyelim o kadar tuz yediğin de zaten tuz seni çoktan öldürmüş olur."

"Normal beslenmeyle bu mümkün değildir."

Tekrar Belirtiyorum siz Avrupa Birliği Komisyonuna sorulan bir soruyu cevap olarak algılamışsınız. SDS- Malzeme güvenlik belgesi her şeyi net şekilde açıklıyor. Tuzu içerisindeki ferrosiyonürden zehirlenmeden çok önce aşırı tuz ile beslenmekten zaten ölmüş olursunuz. Ferrosiyonürlü gıda ürünleri güvenlidir. ^[1]

Hayır vücuda zararı yoktur. Bu tip maddeler emülgatör denir. Bunlar gıda katkı maddeleridir. Çok fazla tanınan, hatta bazıları emülgatör olarak bir listeye girmeden çok öncede insanlık tarafından kullanılan maddelerdir. Örneğin Potasyum ferrosiyanür zehirli değildir ve vücutta siyanüre parçalanmaz.

Öldürücü dozunun (LD50) sıçanlarda 6400 mg/kg, insanda 3.613 mg/kg olması nedeniyle sıçanlarda ve insanlarda zehirliliği düşüktür . (LD₅₀: Lethal Dose ; Eğer 1 kg lık 10 fareye 3,613 mg (0,003613 g) potasyumferrosiyanür yedirirseniz muhtemelen bunlardan 5 adedi ölebilir). Yani bu maddeyi 70 kg insana çevirdiğimizde ölmek için 0,003613 * 70 = 0,25291 g potasyumferrosiyonür yemeli. Birikim yapmadan bir anda yemeli. 1 kg tuzun içerisinde %1'den az emülgatör varsa (kısa bir araştırma yaptım genel olarak tam oranına erişemedim) 1000 g * 0,01 = 10 g potasyumferrosiyanür olmalı (1 kilo tuzun içerisindeki muhtemel miktarı).

Bir insanın günde 6 g tuza ihtiyacı var. 6 g tuzda bu maddeden ne kadar vardır. 1kg (1000 g) da 10 g varsa; 6 g da ne kadar potasyumferrosiyanür vardır? 0,06 g. 0.06 < 0,25291 'den güvenli.

Ayrıca kafaya koydun yedin diyelim o kadar tuz yediğin de zaten tuz seni çoktan öldürmüş olur.

Bu konuda her ülkenin sağlık bakanlıkları sıkı çalışma yapmıştır. Ayrıca bilim de bu konuda çok fazla çalışma yapmıştır. Bilinmeyen durum pek yoktur. Bizim memleketin google çeviri ile habercilik yapan gazetecilerinin altın konusu bu emülgatörlerdir. Ayrıca bilinen bir taifenin de çokça sömürdüğü bu konuda bilende bilmeyen de bolca konuşur yazar.

Potasyum ferrosiyanürün merkezinde Siyanür yani CN atomları olduğundan zehirli siyanür ile tek ilişkisi kimyasal adlandırmadır. Siyanür CN kolayca çözülen bir yapı değildir. Ancak siyanür bir kimyasal bir bağ yaparsa bu bağda kolayca ayrılmaz. Potasyum ferrosiyanür suda çözünmez, yağda çözünmez, alkolde çözünmez . Sucul ortamda gerçekten çok uzun zamanda birikmesi gerekir. Farelerde vucutda birikim yapmadığı da biliniyor. Kimyasal adıda Potassium ferricyanide'dir. SDS belgesini kaynaklarda bulabilirsin. Diğeri de muhtemelen aynıdır.

Sn. Zühtü sanırım konunun tuz tüketimine bağlı olmadan cevaplanması için herhangi bir engel olmadığının farkında. Ancak zehirli olduğunu kabul ettiği bir bileşenin gayet güvenli olduğunu ''yalnızca tuz içerisindeki oranını dikkate alarak'' kabul ediyor. Ancak bunu genellemeye çevirip, ''PFS içeren gıda ürünleri güvenlidir'' biçiminde bir tez oluşturmuş. Malesef, bu ürünlerin ''insanlarda'' uzun vade etkilerini, birikim ve olumsuz etki miktarlarını ortaya koyan tarafsız bir klinik çalışma olmadığını göz önüne aldığımızda, toksisitesinden emin olunan herhangi bir madde için ''güvenli'' saptamasını yapmak son derece tutarsız olmaktadır. Bu saptama ancak ve ancak sofra tuzu veya herhangi bir diğer PFS ihtiva eden ürünün uzun süreli araştırma sonuçlarına dayanarak; o da belli şartlar sağlandığında yapılabilir. Dolayısıyla böyle bir genelleme yapmak en azından tek başına ''potasyum ferrosiyanür'' bağlamında mümkün değildir. Bunun haricinde; ilk cevapta, gıda endüstrisinde kullanılan tüm emülgatörleri güvenli olarak nitelendirebilecek bilginin kaynağı belirtilmemiş. Örneğin E321'in bebek mamalarında kullanılması yasaktır; hatta oksidatif stresi arttırmak suretiyle farelerde kansere neden olduğuyla ilgili çalışmalar mevcuttur. Bu yüzden katkı maddelerinin güvenli olarak genellemeye tabi olması mümkün değildir.