Binlerce cilt ütopya, felsefe ve politika külliyatı dururken buraya özlü bir paragraf yazmaya çalışmak ilginç bir çaba... :) Önce, mevcudun, genelce benimsenenin kısa eleştirisiyle başlamalı: "Libaralizm" birçok insana hoş, tatlı, modern bir kavram gibi geliyor. Oysa ne kadar muğlak bir kavram! Fikir olarak liberalizm farklı, ekonomik-siyasi bir söylem olarak farklı. Mesela bireylerin sonsuz mülk edinebilme hakkı nasıl bir açmazla sonlanır? Neticede gezegen, yöresine göre irili ufaklı mülk alanlara dönüşür... her bölgenin feodal, kaba ya da kapitalizm kuaföründen geçip [:)] süslenmiş bir "Maho Ağa"sı olur, ve doğan yeni bireyler birer Maho Ağa köyü malı olarak doğar dünyaya. Maho Ağa'ya ve ailesine liberalizm, tamam, ne güzel; ama köyün malı olarak doğan çocuğa?.. Ve de bir çocuk bilim-sanat-meslek yarışında koşuya MIT'nin karşı sokağında başlarken, biri Kahire'nin arka sokaklarındaki küflü bir barakada başladığında, bir mucize olmadıkça sonucun ne olacağı bellidir ve burada gerçek anlamda bir "yarış" ve "herkese liberalizm" söz konusu değildir. Yani "çalışan kazansın"lı genel söylemler, çalışacak olanların koşulları ve imkanları göz önünde tutulmadan söylendiğinde laf-ı güzaftır. Bu görünümün varyasyonlarını sunan güncel dünya düzeni örneğin Aldous Huxley kurgusunun[1] Alfa, Beta, Gama, Delta ve Epsilon türünden bir sınıf düzenini gerçeğe uyduruyor ve dayatıyor aslında. Ama biz görmezden geliyor ya da görebileceğimiz yerlerde durmuyoruz.
Şunu da vurgulamalı: Sosyo-ekonomik çözümlemeler barındırmayıp millet-ırk-din-inanç temelli toplum önerileri, çağrıları, söylemleri ise çok problemlidir! Çünkü neticede her toplum ekonomik, modelini, üretim ilkelerini, alt yapısını ve dolayısıyla buna bağlı toplumsal kategorilerini belirlemek zorundadır. Belirlemezse kabile olarak kalır. Sosyo-ekonomik modeli olmayan milli-dini toplaşmalar "kabile" toplaşmasından öteye gidemez. Dolayısıyla, bu soruyu, buna dikkat ederek yanıtlamak gerekir! Örneğin Kemalizm, Şeriat, Türkçülük, İngilizcilik, Amerikancılık... üst söylemi, savu ne olursa olsun altta bir sosyo-ekonomik modele oturmak zorundadır. Örneğin, şeriata göre yaşayan bütün müslümanlar sosyo-ekonomik olarak aynı zenginlik ve olanak seviyesinde mi olacaktır yoksa fakir-zengin, ağa-ırgat vb gibi kapitalizt ya da feodal kategorilerde mi olacaktır? Ya da milliyet üzerinden bir araya gelenlerin hepsi aynı sosyo-ekonomik basamaktamı olacaktır yoksa bazıları fabrikanın sahibi bazıları günlükçü işçisi mi olacaktır? Yoksa hepsi birden, bir ara siyasal aygıt sayesinde (ör.: Devlet) eşit derecede mi sahip olacaklardır o fabrikaya? Bu detaylar da önemli!
Ve, evet, peki, peki ne olmalı? Kanımca, insanlar bir araya gelip ortak kentlerde birbirine bağlı ortak hayatlar yaşayacaksa, "herkese özgürlük" mefhumunun sınırları belirlenmek zorundadır. Aksi halde kavga-savaş çıkar... Bugün de olan aşağı yukarı budur aslında. Komünizmin tartışılabilir uygulama anlayışları olabilir. Ama sınıfsız, görev bölüşümüne dayanan toplum düşüncesi, şu anda, herkese iyi bir hayat şansı sunmaya en uygun sistem önerisi gibi görünüyor... Gezegene ait varlıkların, üretim araçlarının, genel olarak "mülk"ün, sınıf gözetilmeksizin herkes için iyi bir hayat sağlamanın imkanı olarak değerlendirileceği, elbette adı "devlet" ya da başka bir şey olan bir toplumsal mekanizma tarafından denetleneceği, ancak bu toplumsal mekanizmanın niteliğinin de "zümreler" oluşturmayan ideal temsiliyete dayanacağı bir sistem önerisi...
Kaynaklar
-
A. Huxley. (2020). Cesur Yeni Dünya. ISBN: 9789756902165. Yayınevi: Ithaki Publishing.
-
U. K. L. Guin. (2013). Mülksüzler. ISBN: 9789753425285. Yayınevi: Metis Yayıncılık.
-
T. More. (2004). Ütopya. ISBN: 9756323191. Yayınevi: Bordo Siyah Yayınları.
-
G. Orwell. (2003). Animal Farm / 1984. Yayınevi: Houghton Mifflin Harcourt.
-
L. Hill. (2019). Adam Smith’s Pragmatic Liberalism. ISBN: 9783030193379. Yayınevi: Springer.
-
M. Editor. Liberalizm Ve Bireyin Gelişiminden Bireyciliğin Yuttuğu Topluma | Demokratik Modernite. (15 Nisan 2019). Alındığı Tarih: 25 Mayıs 2024. Alındığı Yer: Demokratik Modernite
| Arşiv Bağlantısı
-
G. Perrault. (1999). Kapitalizmin Kara Kitabı. ISBN: 9789756865316. Yayınevi: Evrensel Basım Yayın.
-
K. Marx. 1844 Elyazmaları. ISBN: 9789757399315. Yayınevi: Sol Yayınları.