Elbette olamaz. Bu bir ara malum "clickbait"çi siteler tarafından "Evrenden yaşlı yıldız bulundu, hölölö!" şeklinde paylaşıldığı için yaygınlaştı. Neden böyle akla yatkın olmayan bir şeyin yaygınlaştığını sorgulamak gerek.
Cevap elbette ki olamaz, nasıl olsun böyle bir şey? Önce evren olmalı ki sonra yıldızlar olsun. Malzeme olmadan pasta yapabilir misiniz? Yıldızı oluşturan maddeler evrenin oluşumu sırasında açığa çıkıyor, ardından yıldızlar oluşuyor. Aksi fantastik bir senaryo ihtimal dahilinde değil, çünkü yıldızlarda gözlediğimiz elementlerin oranı, büyük patlama modelinin öngördüğüyle uyuşuyor. Yani oradan gelen maddeyle oluştuklarını biliyoruz.
Peki gerçek neydi? Methuselah ile ilgili makalede de bahsedildiği üzere evrenden yaşlı falan olduğu iddia edilmiyordu (çünkü bu işi yapanlar bunun olamayacağının pekala bilincindeler)! Hatta ve hatta başlıkta kocaman ne yazıyor bilin bakalım...
"Büyük patlamadan hemen sonra oluşmuş yıldız..."
Ne yazık ki yıldız yaşlarını hesaplamada kullanılan yöntemlerde çok büyük hata aralıkları var. Pek sağlıklı ölçümler yapılamıyor her zaman. E her ölçümün hata payı olduğu gibi bunun da bir hata payı var.
Orijinal makaleye bakacak olursak Methuselah için biçilen yaş 14.46±0.31 milyar yıl olarak belirtilmiş. Ek olarak diğer hatalar eklendiğinde 0.8 milyar yıl, yani 800 milyon yıllık bir hata payı olduğu yazılmış. Bu da onu evrenin yaşının içerisine koyuyor (evrenin yaşı 13.799±0.021 milyar yıl).
Koymasaydı ne olurdu? Diyelim ki böyle bir araştırma yaptınız baktınız yıldızın yaşı böyle çıktı. Olacak olan şey şudur: Bir yerlerde fena batırmışsınız. Çünkü evrenin yaşına dair yapılan birçok bağımsız ölçüm yöntemi evrenin yaşının bu aralıkta olduğuna dair hem fikir. Hatta buna yıldız kümeleri üzerinde yapılan yıldızların yaş tayinleri de dahil! Üstelik hassasiyeti oldukça büyük bir kısmının. Sizin yönteminizin ise hata payı hali hazırda çok büyük. Demek ki farkında olmadığınız diğer şeyler, hata payınızı daha da büyütüyor. Dolayısıyla böyle bir bulgu kabul edilip yayınlanmazdı, hakemden, "Bunu düzeltip öyle gönderin" diye cevap alırdınız.
Methuselah ile ilgili bu mevzuyu detaylıca ele almıştım: https://rasyonalist.org/yazi/evrenden-yasli-yildiz-mi-kesfedildi-methuselah-yildizi-hd-140283/
Evrenin yaşıyla ilgili de: https://rasyonalist.org/yazi/evrenden-yasli-yildiz-mi-kesfedildi-methuselah-yildizi-hd-140283/
Kaynaklar
- H. Bond. (2013). Hd 140283: A Star In The Solar Neighborhood That Formed Shortly After The Big Bang. Astrophysical Journal. | Arşiv Bağlantısı
