Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Fırat Günay
Fırat Günay
1,366 UP
Üye
3

Methuselah yıldızının evrenden yaşlı olabilir mi?

Eğer daha yaşlı değilse sizce hangisinin yaşı yanlış hesaplanmıştır ya da hesaplandı?
152 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Ögetay Kayalı
Astrofizikçi

Elbette olamaz. Bu bir ara malum "clickbait"çi siteler tarafından "Evrenden yaşlı yıldız bulundu, hölölö!" şeklinde paylaşıldığı için yaygınlaştı. Neden böyle akla yatkın olmayan bir şeyin yaygınlaştığını sorgulamak gerek.

Cevap elbette ki olamaz, nasıl olsun böyle bir şey? Önce evren olmalı ki sonra yıldızlar olsun. Malzeme olmadan pasta yapabilir misiniz? Yıldızı oluşturan maddeler evrenin oluşumu sırasında açığa çıkıyor, ardından yıldızlar oluşuyor. Aksi fantastik bir senaryo ihtimal dahilinde değil, çünkü yıldızlarda gözlediğimiz elementlerin oranı, büyük patlama modelinin öngördüğüyle uyuşuyor. Yani oradan gelen maddeyle oluştuklarını biliyoruz.

Tüm Reklamları Kapat

Peki gerçek neydi? Methuselah ile ilgili makalede de bahsedildiği üzere evrenden yaşlı falan olduğu iddia edilmiyordu (çünkü bu işi yapanlar bunun olamayacağının pekala bilincindeler)! Hatta ve hatta başlıkta kocaman ne yazıyor bilin bakalım...

"Büyük patlamadan hemen sonra oluşmuş yıldız..."

Tüm Reklamları Kapat

Ne yazık ki yıldız yaşlarını hesaplamada kullanılan yöntemlerde çok büyük hata aralıkları var. Pek sağlıklı ölçümler yapılamıyor her zaman. E her ölçümün hata payı olduğu gibi bunun da bir hata payı var.

Orijinal makaleye bakacak olursak Methuselah için biçilen yaş 14.46±0.31 milyar yıl olarak belirtilmiş. Ek olarak diğer hatalar eklendiğinde 0.8 milyar yıl, yani 800 milyon yıllık bir hata payı olduğu yazılmış. Bu da onu evrenin yaşının içerisine koyuyor (evrenin yaşı 13.799±0.021 milyar yıl).

Koymasaydı ne olurdu? Diyelim ki böyle bir araştırma yaptınız baktınız yıldızın yaşı böyle çıktı. Olacak olan şey şudur: Bir yerlerde fena batırmışsınız. Çünkü evrenin yaşına dair yapılan birçok bağımsız ölçüm yöntemi evrenin yaşının bu aralıkta olduğuna dair hem fikir. Hatta buna yıldız kümeleri üzerinde yapılan yıldızların yaş tayinleri de dahil! Üstelik hassasiyeti oldukça büyük bir kısmının. Sizin yönteminizin ise hata payı hali hazırda çok büyük. Demek ki farkında olmadığınız diğer şeyler, hata payınızı daha da büyütüyor. Dolayısıyla böyle bir bulgu kabul edilip yayınlanmazdı, hakemden, "Bunu düzeltip öyle gönderin" diye cevap alırdınız.

Methuselah ile ilgili bu mevzuyu detaylıca ele almıştım: https://rasyonalist.org/yazi/evrenden-yasli-yildiz-mi-kesfedildi-methuselah-yildizi-hd-140283/

Evrenin yaşıyla ilgili de: https://rasyonalist.org/yazi/evrenden-yasli-yildiz-mi-kesfedildi-methuselah-yildizi-hd-140283/

Kaynaklar

  1. H. Bond. (2013). Hd 140283: A Star In The Solar Neighborhood That Formed Shortly After The Big Bang. Astrophysical Journal. | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
0
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Mehmet Göksu
Otodidakt
Orijinal Soru: Methuselah yıldızı evrenden daha mı yaşlı?

Sorunun cevabı aslında çok basit: Ölçüm hatalı.

Bu ölçümün hatalı olduğu neredeyse 10 yıldır biliniyor.[1][2]

Tüm Reklamları Kapat

Ancak bilim okur yazarlığı sıfırın altında olan ebleh medya ve tek derdi sansasyon çıkartmak olan sosyal medya içerik üreticileri tarafından, sanki evrenden daha yaşlıymış gibi sonuç veren bu yanlış ölçüm sonucu daha havalı olduğu için, hala gerçekmiş gibi bahsediliyor.

Evren 13,76 milyar yıl yaşındadır. Güncel ölçümlere göre[2] ise Methuselah yıldızı 12±0,5 milyar yıl yaşında. Evren ve yıldız yaşı arasında en azından 1,2 milyar, belki de 2,2 milyar yıl fark var.

Yine de Methuselah özel bir yıldızdır. Hem hala çok yaşlıdır, hem de 202 ışık yılı gibi neredeyse kapı komşumuz diyebileceğimiz kadar bize yakındır.[3]

Kaynaklar

  1. O. L. Creevey, et al. (2015). Benchmark Stars For Gaia Fundamental Properties Of The Population Ii Star Hd 140283 From Interferometric, Spectroscopic, And Photometric Data. Astronomy & Astrophysics, sf: A26. doi: 10.1051/0004-6361/201424310. | Arşiv Bağlantısı
  2. J. Tang, et al. (2021). Revised Best Estimates For The Age And Mass Of The Methuselah Star Hd 140283 Using Mesa And Interferometry And Implications For 1D Convection. Research Notes of the AAS, sf: 117. doi: 10.3847/2515-5172/ac01ca. | Arşiv Bağlantısı
  3. H. E. Bond, et al. (2013). Hd 140283: A Star In The Solar Neighborhood That Formed Shortly After The Big Bang*. The Astrophysical Journal Letters, sf: L12. doi: 10.1088/2041-8205/765/1/L12. | Arşiv Bağlantısı
2
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
İçtiğiniz Çay/Kahve Size Zarar Veriyor Olabilir mi?
İçtiğiniz Çay/Kahve Size Zarar Veriyor Olabilir mi?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close