Hiç biri...
Sorunuza ikna edici ve net bir cevap vermek çok zor ve ötesinde aslında sorunuzun odağı hayli flu. Sanat bu mu yoksa bu mu gibi bir soru soruyorsunuz ama sanat zaten verdiğiniz seçeneklerden biri değil. Konuya sanatın amacı, sanatçıların sanat yapma yaklaşımları gibi yan başlıkları eklersek zaten işin içinden çıkamayız. Sırf daha fazla seks yapabilmek için sanat yapandan tutun, sadece yapabildiği için yapandan geçin, ülkesini sevmesinden dolanın, borçlarını ödemek için para kazanma amacıyla sanat yapan da var. Kimin neden sanat yapıp yapmadığını bir kurama sığdırmak olanaksız gibi bir şey. Kimsenin yapıp yapamayacağı şeyler yapmak, sanatı bir seviyeye ulaştırmak, kilden bir güvecin sanat olup olmadığı, özgünlük vs. o kadar farklı odakları anmışsınız ki ortada cevaplanamaz bir kavram karmaşası var. Her biri bunların ayrı konular, ayrı açıklamalar gerektiriyor.
Bir anlamda sizin, bu konuda soru sorabilmek için belirli bir ön bilgiye ihtiyacınız var. Bunun için de sanat nedir, ne değildir, temel sanat tarihi bilgisi edinmelisiniz. Bunun için ilk okumanız gereken kitap Larry Shiner'dan Sanatın İcadı adlı kitap. Buradaki sorduklarınıza ek konu üzerine başka onlarca soruya cevap bulacaksınız. Kalınca bir kitap ama gözünüz korkmasın, okuması gayet kolay, akıcı, anlaşılır ve gayet dolu bir derleme.
Kabaca burada şöyle bir cevap verebiliriz size.
1- Herkes bambaşka amaçlarla sanat yapar. Bunun bir kuramı, türleri, başlığı, kuralı yok.
2- Kilden güveç, 1800'lerde başlayan modern sanat anlayışı nedeni ile artık sanat değil. O artık zanaat. Larry Shiner bunu çok güzel anlatıyor. Kitapta göreceksiniz.
3- Herkesin yapamayacağı şeyleri yapmak sanat olabilir de olmayabilir de. Kesin değil bu. Ama sanatçıların, denenmemiş anlatım biçimleri kullanmaya eğilimli oldukları doğru. Ama bu yapılmamış olanı yapmaktan çok anlatılmak isteneni iletebilmek için yeni bir şeyler yapmak gerektiğini hissetmeleri ile ilgili. İlla yapılmamış olanı yapmak, yeni bir şeyler anlatmanın garantisi değildir.
4- Özgünlük sanatın önemli gerekliliklerinden biri ama tek koşul değil. Daha doğrusu sanatta özgünlüğü özetlemek çok zor. Çünkü zaten 20'lerde Marcel Douchamp ve 60'larda Andy Warhol bu özgünlüğü de bitirip hazır nesne kavramını sanata ekleyip en azından teknik yaratım olgusunu da yok ettiler ve binlerce yıldır gerçekten ve günlük hayattan ayrı var olmuş sanatı günlük hayatla yakınlaştırdılar.
Gördüğünüz gibi konu çoook derin, karmaşık ve odaklar da apayrı. Her biri için ayrı cevaplar gerekli. Dediğim gibi siz önce bahsettiğim kitabı bir okuyun (ben şu an 3. kez okuyorum) sonra tekrar sohbetleşelim.
Umarım yardımcı olabilmişimdir.
Kaynaklar
- Larry Shiner. Sanatın İcadı.
