İnsanların vücudunda, özellikle de ellerinde, ayaklarında, parmak aralarında oluşabilen ve çok kısa bir sürede (kimi zaman 1 gecede) beliriveren kararmaların sebebi, çeşitli mantarlar tarafından enfekte olmalarıdır. Tıpta bu koyu renkli izlere tinea nigra, bu hastalığaysa fayohipomikoz (İng: "Phaeohyphomycosis") adı verilir.
Bu olayı yaşayan kişiler, uyudukları gece hiçbir sıkıntı görünmeyen uzuvlarında özellikle de ellerinde (avuç içi, parmak araları, vb.) sabah kalktıklarında kahverengi bir leke görmüşlerdir. Bazı insanlar bu lekeleri hekimlere göstermek yerine, dini sebeplere bağlayarak bu lekeyi "cinlerin alem değiştirirken vücudumuzda bıraktığı iz" veya "cinlerin kına yakması" olarak yorumlamıştır. Zamanla bu hurafe, insanlar arasında iyice yayılmıştır.
Fayohipomikoz (İng: "Phaeohyphomycosis"), koyu renkli mantarların sebep olduğu fırsatçı enfeksiyonların geneline verilen bir isimdir. Bu mantarlar aslında sadece deri enfeksiyonuna neden olmazlar; herhangi bir iç organı da enfekte edebilirler. Fakat deri enfeksiyonunda siyah karaltılara ve lekelere neden oldukları için halk arasında daha yaygın bilinirler.
Benzer semptomlara sahip enfeksiyon tipleri şunlardır (bu terimlerin bazıları, diğerlerinin eş anlamlısı olarak da kullanılabilmektedir):
- Tinea Nigra,
- Keratomycosis nigricans,
- Microsporosis nigra,
- Pityriasis nigra,
- Tinea palmaris nigra,
- Piedra Nigra,
- Black piedra,
- Piedraia hortai
Bu yazıda, söz konusu enfeksiyonlardan genel olarak bahsedeceğiz.
Tinea Nigra Nedir?
Tinea nigra, Hortaea werneckii adlı bir mantardan kaynaklanır. "Tinea" kelimesi normalde dermatofitler tarafından oluşturulan deri enfeksiyonlarına verilen bir isimdir; ancak çok yaygın bir şekilde kullanılmasından ötürü mantar enfeksiyonlarında da kullanılmaya devam etmiştir. "Nigra" ise "siyah" anlamına gelir. Yani "tinea nigra", "siyah mantar enfeksiyonu" olarak Türkçeleştirilebilir.
Tinea nigra; genellikle Güney Amerika, Pasifik Adaları, Uzak Doğu gibi genellikle sıcak ve nemli iklimlerde görülür; ancak Avrupa'da ve Akdeniz iklimine tabi bölgelerde de raporlanmıştır.
Tipik olarak enfeksiyon, travma bölgesine mantarın bulaşmasıyla edinilir. Sistemik formlar ayrıca sporların solunması, kontamine yiyecek veya suyun yutulması veya kontamine vasküler kateterlerden sonra da ortaya çıkabilir. Deri formları, yirmili yaşlarda daha yaygın olmakla birlikte, her iki cinsiyeti her yaşta etkileyebilir. Kadınlar, erkeklerden 3-5 kat daha fazla etkilenir. Birçok hastada aynı zamanda hiperhidroz da görülür.
Bu rahatsızlık, avucun içerisinde ve genellikle ayak altında ciddi bir rahatsızlığa neden olmayan koyu renkli lekelere neden olur. Enfeksiyon, genelde kahverengi veya siyah lekelerle kendini gösterir. Bazen boyun ve gövde gibi vücudun diğer bölgeleri de etkilenebilir.
Ciltte kozmetik olarak kötü bir görüntü dışında tinea nigra genellikle zararsız bir durumdur. Tinea nigra, cildin en dıştaki katmanlarla sınırlıdır. Kaşıntı veya deri iltihabı gibi sıkıntılar yaşatmadığı için çoğu durumda zararsızdır.
Tinea nigra, diğer hiperpigmente lezyon nedenlerinden ayırt edilmelidir. Bunlardan en önemlisi, kötü huylu melanomun akral lentiginöz formudur. Bu tespit, en hızlı şekilde, lezyondan yapılacak kazımaların doğrudan mikroskop altında potasyum hidroksit ile incelemesi yoluyla elde edilir. Tinea nigra durumunda kahverengi veya zeytin yeşili renkte septat dallanma hifleri ve biraz klamidokonidyum içeren uzun tomurcuklanan hücreler görülür. Teşhisi onaylamak için kültür de yapılmalıdır. Sklerotik korpüsküller veya granüller gibi diğer yapıların varlığında, diğer mantar enfeksiyonları üzerinde durulmalıdır.
Kaynaklar
- Ç. M. Bakırcı, et al. Melanize Mantar Enfeksiyonu (Fayohipomikoz) Ve Tinea Nigra: Bazı İnsanların Elindeki Kahverengi Lekeler, "Cinlerin Kına Yakması" Nedeniyle Mi Oluşuyor?. (5 Ağustos 2022). Alındığı Tarih: 5 Ağustos 2022. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
