Pangea bir teori mi yoksa kanıtlanmış mı?

Öncelikle sorunuz hatalı. "Pangea bir teori mi yoksa kanıtlanmış mı?" gibi bir soru, teorilerin kanıtlanmamış, sadece bir varsayım olduğunu ima eden bir soru olacaktır.

Ancak teori dediğimiz şey bir yasanın veya direkt bir gözlemin, deneyin "Neden?" ve "Nasıl"ını açıklayan olgudur.

Örneğin, kütle çekimi yasasına bakacak olursak kütlesi olan her bir cisim diğer cisimler tarafından yörüngeye bağlı olarak hareket etmeye meyillidir. Bu bir yasa, bu yasanın nedenini ve nasıl böyle işlediğini açıklayan oluya ise teori denir.

Kısaca teorinin kanıtlanmamış gözlemsiz bir olgu olarak ele alma tutumunuz doğru değildir.

Şimdi asıl sorunuza gelelim, Tabii onun öncesinde Pangeanın ne olduğunu bilmemiz gerekir; basitçe en kısa şekilde anlatmaya çalışacağım.

Pangea, geç Paleozoyik ve erken Mezozoik dönemlerde var olan bir süper kıtadır. Yaklaşık 335 milyon yıl önce önceki kıta birimlerinden toplandı ve yaklaşık 175 milyon yıl önce parçalanmaya başladı. Pangea adı, Antik Yunanca pan (πᾶν, "all, entire, whole") ve Gaia'dan (Γαῖα, "Dünya, toprak") türetilmiştir. Süper kıta kavramı, ilk kez 1915'te yayınlanan Kıtaların ve Okyanusların Kökeni adlı kitabında Alman meteorolog Alfred Wegener'e atfedilmiştir.

Wegener, tüm kıtaların bir zamanlar Yunanca'da "tüm topraklar" anlamına gelen "Pangea" adını verdiği bir süper kıtada birleştiğini söyledi. Pangea'nın parçalandığına ve kıtaların şimdiki konumlarına sürüklendiğine inanıyordu. Wegener'in teorisi başlangıçta geniş çapta kabul görmedi, ancak daha sonra 1920'lerde ve 1930'larda keşifler onun fikirlerine destek verdi.

Kıtaların kayması teorisi nihayet 1950'lerde bilim topluluğu tarafından kabul edildi. Anahtar kanıtlar, Dünya'nın manyetik alanı olan paleomanyetizma çalışmasından geldi. Dünyanın manyetik alanının her birkaç yüz bin yılda bir kendini tersine çevirdiği bulundu.

Bu, Dünya'nın manyetik alanının, kuzey ve güney kutupları sık sık dönen bir çubuk mıknatıs gibi olduğu anlamına gelir. Lav soğuduğunda, o sırada Dünya'nın manyetik alanının yönünde donar. Böylece, kayalardaki demir minerallerinin yönelimini inceleyerek, kayaların oluştuğu andaki Dünya'nın manyetik alanını hesaplayabiliriz.

Farklı kıtalardan gelen kayalardaki demir minerallerinin yöneliminin aynı olduğu bulundu. Bu, kıtaların bir zamanlar bir süper kıtada birleştiği ve o zamandan beri birbirinden ayrıldığı anlamına geliyordu.

Pangea, oluşan ilk süper kıta değildi. İlk süper kıtaya Rodinia adı verildi ve yaklaşık 1 milyar yıl önce oluştu. Rodinia yaklaşık 750 milyon yıl önce dağıldı ve ardından kıtalar birbirinden ayrıldı. Yaklaşık 335 milyon yıl önce Pangea'yı oluşturmak için bir araya geldiler.

Pangea, yaklaşık 10 milyon kilometrekarelik bir alana sahip büyük bir kıtaydı. Panthalassa adlı küresel bir okyanusla çevriliydi. Pangea, Tethys Denizi adı verilen dar bir okyanus şeridi ile ikiye bölünmüştür.

Pangea'nın kuzey kısmına Laurasia deniyordu ve Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'dan oluşuyordu. Pangea'nın güney kısmına Gondwana adı verildi ve Güney Amerika, Afrika, Hindistan, Avustralya ve Antarktika'dan oluşuyordu.

Pangea istikrarlı bir kıta değildi ve yaklaşık 175 milyon yıl önce parçalanmaya başladı. Kıtaların kayması süreci devam etti ve kıtalar şimdiki konumlarına taşındı. Tethys Denizi kapandı ve Atlantik ve Hint okyanusları oluştu.

Pangea, oluşan son süper kıtaydı ve gelecekte tekrar oluşması muhtemel değildir. Kıtalar birbirinden ayrılmaya ve okyanuslar büyümeye devam edecek.

Kısa cevap, Pangea adlı bir süper kıta fikrinin bilimsel bir gerçek olduğudur. Kıtaların kayması ve levha tektoniği teorisi, çok sayıda kanıtla kanıtlanmıştır. Kıtaların şimdiki konumlarına taşındığını ve gelecekte de hareket etmeye devam edeceklerini biliyoruz.