Kelebekler Her Zaman ki İşlerini Yapardı: Kelebek Etkisi…
Hiçbir şeyi garanti edemeyiz!
Fakat her şey değişirdi. Olumlu mu olurdu olumsuz mu olurdu hiçbir zaman bilemeyeceğiz.
En azından savaşın üç kıtaya yayılması uzayabilirdi ve ya hiç yayılmayabilirdi. Rusya çok daha etkin olabilirdi ve ABD bugünkünden çok daha farklı bir yerde olabilirdi. Avrupa’nın haritası mutlaka değişirdi, dünyanın da.
Osmanlı için zaten bitiş olarak her şey savaştan önce de vardı. Ekonomisi çökmüş, dünya siyasi sahnesinden çoktan inmiş ve Fransız ihtilali sonrası dünyayı kasıp kavuran ulusal bağımsızlık hareketleri (biz bunu genelde milliyetçilik ve özelde Panslavizm olarak biliyoruz) Osmanlının kapısına dayanmış. Osmanlı bundan kaçamazdı ve eninde sonunda, dünya genelinde olduğu gibi bir imparatorluk olarak parçalanırdı.
Ancak bu parçalanma bir dış müdahale ile mi, Fransız ihtilali gibi kendi iç dinamikleri ile mi (ki çok zor çünkü aydınlanmadan nasiplenmemiş bir imparatorluk) olurdu kesin olarak bilemeyiz.
Bir de ulusal kurtuluş savaşımız ve Mustafa Kemal olur muydu, tükenmiş bir imparatorluktan bir cumhuriyet mutlaka olurdu ancak mimarı Mustafa Kemal ve bugünkü nitelikte bir cumhuriyetimiz olur muydu?
Çevremizde, Afrika’da ve Yakın Asya 'da, Mustafa Kemal ve Ulusal Kurtuluş savaşının umut ve emsal olduğu ve adeta bu coğrafyalarda bir domino etkisi ile ulusal kurtuluş savaşları ve vesilesi ile bugünkü devletler olur muydu bilemeyiz.
Olsalar bile, Cumhuriyetimiz dâhil nasıl bir cumhuriyet olurdu: Tam bağımsız, özerk, bölgesel, manda, himaye, sömürge…
Ve belki de en önemlisi Rusya’da Ekim Devrimi o dönemde olur muydu? Gecikmesi dünya tek kutuplu ve alternatifsiz siyasetine nasıl yansırdı ve nicesi…
Ya da en basitinden bugün bu soruyu sormaya ve cevap vermeye vesile olan Evrim Ağacı ve hatta siz, ben olur muyduk, hiçbir zaman bilemeyeceğiz.
Kelebekler, etkileri ile yine yapacağını yapmış…
Kaynaklar
- STEFANOS YERASİMOS. (2000). Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye (Bizanstan Tanzimata). Yayınevi: Belge Yayınları. sf: 579.
- STEFANOS YERASİMOS. (2001). Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye (Tanzimattan 1. Dünya Savaşına). Yayınevi: Belge Yayınları. sf: 517.
- STEFANOS YERASİMOS. (1992). Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye (Dünya Savaşından 1971'E). Yayınevi: Belge Yayınları. sf: 566.
- Marc Ferro. (2002). Sömürgecilik Tarihi. Yayınevi: İmge Kitabevi. sf: 673.
- V.İ. LENİN. (1993). Ulusal Sorun Ve Ulusal Kurtuluş Savaşları. Yayınevi: Sol yayınları. sf: 415.
- Server Tanilli. (1994). Yüzyılların Gerçeği Ve Mirası 4. Cilt. Yayınevi: Cem Yayınevi. sf: 598.
