Nötrinolar üretilebilir mi ve kütle çekimlerinden etkilenir mi?

Nötrino nedir?

Nötrino, ışık hızına yakın hıza sahip olan, elektriksel yükü sıfır olan ve maddelerin içinden neredeyse hiç etkileşmeden geçebilen temel parçacıklardandır. Bu özellikleri nötrinoların algılanmasını oldukça zorlaştırmaktadır. Nötrinoların çok küçük, ancak sıfır olmayan durgun kütleleri vardır. Yunan alfabesindeki ν (nü) ile gösterilir.

Lepton nedir?

Lepton, temel parçacıklardan birisidir ve maddenin yapı taşıdır. En çok bilinen lepton, atomda bulunarak atomun kimyasal özelliklerini belirleyerek neredeyse tüm kimyayı oluşturan elektrondur. İki temel lepton sınıfı vardır: yüklü leptonlar (ya da elektron benzeri leptonlar olarak da adlandırılır) ve nötr leptonlar (nötrino olarak bilinir). Yüklü leptonlar diğer parçacıklarla birleşerek atom ya da pozitronyum gibi bileşik parçacıklar meydana getirirken nötrinolar diğer parçacıklarla etkileşime girmezler ve bu sebepten algılanmaları çok zordur.

Nötrinolar, uğraşılması zor parçacıklardır. Bu zararsız, yüksüz parçacıkların saniyede trilyonlarcası içimizden geçip gitmesine rağmen, maddeyle çok az etkileşime girerler. Nötrinolar üzerinde çalışmak için, bilim insanları devasa dedektörlere nötrino ışınları gönderirler ve yeterince nötrinoya sahip olduklarına emin olabilmek için, bilim insanları çok yoğun nötrinolar içeren ışınlarla işe başlamak zorundadırlar.

Nötrinolar her zaman üretilir. Bu üretilme yollarından biri de nükleer reaktörlerdir. Parçacıklar bozunmaya uğradıklarında nötrino üretirler ve bir nükleer reaktörde saniye başına santimetrekarede 10 üzeri 13 tane nötrino akısı meydana gelir. Nötrinolar ayrıca Güneş'te de üretilirler, güneş nötrinoları adını alırlar hatta.

Nötrinoların kütlesi olduğundan kütle çekimi kuvvetiyle diğer kütleli parçacıklar gibi etkileşir; ancak kütle çekimi kuvveti bilinen dört kuvvetin arasında en zayıf olanıdır.

Nötrinolar; kısmen elektronlara benzer ancak elektrik yükleri yoktur ve elektromanyetizmadan etkilenmezler, sadece elektromanyetik kuvvettin etki alanından çok daha düşük olan zayıf kuvvet alanından etkilenirler. Tüm bu sebepler nedeniyle, madde içinden çok etkileşime girmeden geçebilirler. Pek çok nötrino Dünya'nın bir ucundan girip öbür ucundan hiç etkileşim yapmadan çıkabilirler.

Çok çok az olmasına karşın bir kütleleri vardır ve kütle çekiminden onlarda etkilenir. Nötrinolar temelde; nükleer reaksiyonlarda, proton nötrona veya nötron protana dönüştüğünde ve kozmik ışınlar parçacıklara çaptığında oluşur. Yapay yoldan oluşumu için nükleer reaktörleri örnek gösterebiliriz. Burada oluşan nötrinoların pek çoğu hiç etkileşime girmeden santral duvarlarından geçip giderler.