Neden su üretmiyoruz sorusunu sormadan önce suyun nasıl oluştuğunu bilmemiz gerekiyor. Dünyanın yaklaşık %80'i sudur ancak bunun %97'si tuzlu su, yalnızca %3'ü içilebilir, kullanılabilir temiz su kaynağıdır. Suyla kaplı olan tek uzay cismi Dünyamız değil. Evrene şöyle bir göz attığımızda neredeyse yalnızca sudan oluşmuş gök cisimleri görmek bile mümkün.
Suyun oluşumu Big Bang yani Büyük Patlama sonrası gerçekleşti. Patlama sonrası ortaya saçılan atomlar arasında oksijen ve hidrojen de vardı. Bir yıldız oluşturan bu atomlar yoğun bir toz ve gaz basıncı etkisindeydiler. Bu basınca bir de çevrede bulunan parçacıkların etkisi eklenince, beklenen tepkime gerçekleşti.
Toz ve gaz basıncı etkisinde olan bu atomlar çevredeki gaz parçacıklarıyla karşılaştıkları zaman sıkıştılar ve gaz ısındı. Isı etkisi ile atomlar arası bağlanma süreci hızlandı ve ortaya su buharı çıktı. Su buharı soğudukça da önce su, sonra buz oldu. Bu nedenle uzayda büyük miktarda su ve buz vardır.
Su nasıl oluştu?
Neden su üretmiyoruz sorusunu sormadan önce suyun nasıl oluştuğunu bilmemiz gerekiyor. Dünyanın yaklaşık %80'i sudur ancak bunun %97'si tuzlu su, yalnızca %3'ü içilebilir, kullanılabilir temiz su kaynağıdır. Suyla kaplı olan tek uzay cismi Dünyamız değil. Evrene şöyle bir göz attığımızda neredeyse yalnızca sudan oluşmuş gök cisimleri görmek bile mümkün.
Suyun oluşumu Big Bang yani Büyük Patlama sonrası gerçekleşti. Patlama sonrası ortaya saçılan atomlar arasında oksijen ve hidrojen de vardı. Bir yıldız oluşturan bu atomlar yoğun bir toz ve gaz basıncı etkisindeydiler. Bu basınca bir de çevrede bulunan parçacıkların etkisi eklenince, beklenen tepkime gerçekleşti.
Toz ve gaz basıncı etkisinde olan bu atomlar çevredeki gaz parçacıklarıyla karşılaştıkları zaman sıkıştılar ve gaz ısındı. Isı etkisi ile atomlar arası bağlanma süreci hızlandı ve ortaya su buharı çıktı. Su buharı soğudukça da önce su, sonra buz oldu. Bu nedenle uzayda büyük miktarda su ve buz vardır.
Hidrojen ve oksijen atomları nasıl birleşip de su oluyor?
Alev alev yanan bir yer gördüğümüz zaman ilk yapacağımız şey üstüne su dökmek olur çünkü su, söndürücüdür. Söndürücü suyu oluşturan hidrojen yanıcı, oksijen ise yanmayı destekleyicidir. Yani bu iki atom kimyasal tepkimeye girmeden önce pek de işimize yarayan elementler değillerdir.
Hidrojen atomları tek, oksijen atomları ise 6 elektrona sahiptir. Oksijen elektronları güçlü bir kabuk oluşturur ve ancak iki elektron birleşmeye hazırdır. Evet, aynı kutuplar olan itici elektronlar birleşerek suyu oluştururlar. 1 oksijen ve 2 hidrojen atomonun elektronlarının birleşerek su oluşturmaları için ısı gereklidir.
Normal şartlar altında elektronlar birbirini iter. Su oluşumu için oksijen ve hidrojen atomlarının elektronlarını birleştiren ise güçlü bir ısıdır. İlk oluşum sürecinde olduğu gibi bu ısıyı basınç sağlayabilir. Basınç, gerekli ısı için en etkili yöntemdir çünkü kuvvet gereklidir. Basınç etkisi ile sürtünen atomlar, kendi ısısını kendi yaratarak birleşip su oluşturabilirler.
Su üretmek mümkün mü?
Uzay, büyük patlama, atom, elektron, basınç, hidrojen, oksijen dedik; kafalar biraz karışmış olabilir ama evet, su üretmek mümkün. Laboratuvar ortamında 1 oksijen ve 2 hidrojen atomunu alıp, basınç uygulayıp, ısınmasını sağlayıp, bu atomların elektronlarının birleşmesini sağlarsak su elde edebiliriz.
Bu basit tarif üzerinden değerlendirdiğimiz zaman su üretmek oldukça kolaydır. Çünkü su üretmek için gerekli oksijen ve hidrojen atomları doğal olarak bulunuyor. Çömlek yapmak kadar kolay. Biraz toprak, biraz su; şekillendirip ısıt, al sana çömlek. Peki, bu kadar kolaysa neden su üretmiyoruz?
Neden su üretmiyoruz?
Hidrojen ve oksijen atomlarının doğal yollarla değil de insan eliyle birleştirildiği bir örnekle tarihte karşılaşıyoruz. Bu örnek, aslında bir felaket. 1937 tarihinde, dünyanın en büyük zeplini olan LZ 129 Hindenburg yapıldı. Bu büyük zeplinin uçma becerisini en üste çıkarmak için balon ağzına kadar hidrojen gazıyla dolduruldu.
Tarihler 6 Mayıs 1937’yi gösterdiği zaman LZ 129 Hindenburg, New Jersey’de bulunan Lakehurst donanma hava üssünden havalanacaktı. Ancak hidrojen tanklarından biri patladı ve bu yanıcı atom hızla alev aldı. Derken havada bulunan oksijen devreye girdi. Sonuç olarak dünyanın en büyük zeplini içinde onlarca kişi ile birlikte 36 saniye içinde yanıp kül oldu. Ortaya belirli miktarda su da çıktı elbette.
İşte bu yüzden su üretmiyoruz. Çok tehlikeli. Yanıcı ve yanmayı destekleyici iki atomun birleşmesi ile ortaya çıkacak felaketi kontrol etmek çok zordur. Kontrol etsek bile bunun için harcanacak bedel, elde edilen suya değmeyecektir. Teorik olarak mümkün olsa da pratikte tüm dünya için yetecek suyu üretmek imkansızdır.
[1]
Kaynaklar
- U. Yakar. Neden Oksijenle Hidrojeni Birleştirerek Su Üretemiyoruz?. (24 Eylül 2021). Alındığı Tarih: 21 Ocak 2023. Alındığı Yer: Webtekno | Arşiv Bağlantısı
