Evreni kocaman, esnek bir kumaş gibi düşün; mesela bir trambolin gibi. Şimdi trambolinin üstüne ağır bir top koyduğunu hayal et. Top kumaşın üstünde bir çukur oluşturur. İşte evrende de büyük cisimler, yani yıldızlar ve gezegenler, böyle çukurlar oluşturur, uzay-zaman dediğimiz bu kumaşı bükerler.
Şimdi kara deliklere gelelim. Kara delik dediğimiz şey, o kadar çok maddenin minicik bir alana sıkışması ki, uzay-zaman kumaşında çok deriiiin bir kuyu açar. Bu kuyu o kadar derindir ki ışık bile dışarı kaçamaz, bu yüzden "kara" delik diyoruz.
Bu kuyunun tam merkezinde "tekillik" diye bir şey var. Tekillik bildiğimiz fizik kurallarının artık işe yaramadığı, her şeyin sonsuz yoğunlukta olduğu bir nokta gibi. Sanki trambolinde kumaş sonsuza kadar gerilmiş, aşırı sıkışmış bir nokta gibi düşün.
Şimdi biraz M-teorisinden bahsedelim. M-teorisi aslında evrenimizin bildiğimiz üç boyut (uzunluk, genişlik, yükseklik) ve zaman dışında daha fazla boyut içerdiğini öne süren bir fikir. Bu teoriye göre toplamda 11 boyut var. Bu teoride "brane" adı verilen çok boyutlu zar benzeri varlıklar bulunuyor, bu zarlar 11 boyutlu uzayda yüzüyorlar diyebiliriz.
Peki bu 11 boyutlu brane'ler, kara deliklerin merkezindeki tekillikler olabilir mi? Bilim adamları bunu araştırıyorlar. Bazı teoriler kara deliklerin merkezinde tek bir nokta değil, daha karmaşık, daha çok boyutlu bir nesnenin (bir brane mesela) olabileceğini söylüyor. Yani aslında tekillik dediğimiz şey M-teorisinde bir brane olabilir.
Bunu biraz basitleştirelim istersen: Trambolinin en derin çukurunun, sadece tek bir nokta değil de, bizim göremediğimiz daha fazla boyuta sahip, karmaşık ve minik bir şekil olduğunu hayal et. Bilim insanları kara deliklerin gizemli merkezlerini M-teorisiyle böyle açıklamaya çalışıyor.
Bu konu hâlâ araştırılıyor; yani kesinleşmiş bir şey değil ama bu tekilliklerin aslında daha çok boyutlu brane’ler olabileceği fikri, büyük olan şeylerin (yıldızlar ve galaksiler) fiziğiyle, küçük olan şeylerin (atomlar, parçacıklar) fiziğini birleştirmeye çalışmanın bir parçası.
Kaynaklar
- MIT News | Massachusetts Institute of Technology. Physicists Observationally Confirm Hawking’s Black Hole Theorem For The First Time. (1 Temmuz 2021). Alındığı Tarih: 4 Kasım 2024. Alındığı Yer: MIT News | Massachusetts Institute of Technology | Arşiv Bağlantısı
- R. Lea. Singularity Minded: The Black Hole Science That Won A Nobel Prize. (16 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 4 Kasım 2024. Alındığı Yer: ZME Science | Arşiv Bağlantısı
