Hacmin alt sınırının kütleden küçük olması
Hayır, genel görelilikte kara delik oluşumu bir kütlenin belirli bir yarıçap içinde yoğunlaşmasına bağlıdır (Schwarzschild yarıçapı). Ancak kuantum mekaniği göz önüne alındığında kütle ve hacim arasındaki ilişki daha karmaşık hale gelir. Hacmin alt sınırının kütleden küçük olduğunu belirten bir ifade kara delik fiziği bağlamında doğru değildir; bunun yerine Planck ölçeği bu nicelikler için doğal bir sınır sağlar.
Mikroskobik kara delikler özellikle ekstra uzaysal boyutların Planck ölçeğini düşürdüğü senaryolarda teorik olarak var olabilirler. Bu çerçevelerde bir kara deliğin minimum boyutu Planck uzunluğuna yaklaşabilir ve kütlesi de Planck kütlesi civarında olurdu (yaklaşık kg). Bu rakamı algılamak zor olabiliyor, yani ortalama bi kum tanesi 50 mikrogram desek yani 50bin nanogram olsa, 2300 kat falan daha düşük bu mikro karadelikler. Bu küçücük kara delikler Hawking radyasyonu yoluyla hızlı buharlaşmaya yol açan önemli kuantum etkileri sergilerler. Tespit edilmesi zor olsa da bu tür mikro kara delikler erken evrende oluşmuş veya uygun koşullar altında yüksek enerjili parçacık çarpışmalarında üretiliyor olabilir.
Bazı modeller kara delikler için Planck kütlesinin biraz üzerinde termodinamik ve kuantum mekaniksel prensiplerle sınırlandırılmış bir minimum kütle önermektedir. Bu modeller Planck kütlesinden daha küçük kara deliklerin kararsız olacağını ve hızla radyasyona bozunacağını vurgular. Bununla birlikte Genelleştirilmiş Belirsizlik İlkesinin etkileşimi nedeniyle Planck altı kara delikler hala aşırı koşullar altında teorik olarak oluşabilir ve olay ufukları yerçekimsel ölçeklerden ziyade kuantum ölçekleriyle belirlendiği için klasik kara deliklerden farklı olabilirler.
Kaynaklar
- M. Ma, et al. (2014). The Minimum Masses Of Black Holes From The Generalized Uncertainty Principle And The Uncertainty Principle. Astrophysics and Space Science, sf: 861-864. doi: 10.1007/s10509-013-1668-y. | Arşiv Bağlantısı
- B. Carr, et al. (2015). Sub-Planckian Black Holes And The Generalized Uncertainty Principle. Journal of High Energy Physics, sf: 1-24. doi: 10.1007/JHEP07(2015)052. | Arşiv Bağlantısı
- F. Scardigli. (2020). Glimpses On The Micro Black Hole Planck Phase. Symmetry, sf: 1519. doi: 10.3390/sym12091519. | Arşiv Bağlantısı
- T. Harada. (2006). Is There A Black Hole Minimum Mass?. American Physical Society (APS). doi: 10.1103/PhysRevD.74.084004. | Arşiv Bağlantısı
