Karakter sınırından dolayı görsel olarak koydum. Alttaki metine ek olarak şimdi aklıma şu da geldi: eğer bir yayın ucuna bir cismi bağlarsanız ve onu çembersel olarak döndürürseniz yay uzamaya başlar ama f(merkezcil) içeri doğru yani yayın kısalması gerekmez mi normalde?
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F6ad06dae658e6324636024548347d8d5.png)
Sırasıyla problemi irdeleyelim: Bir hareket mevcut olduğuna göre, Newton'un 2. Yasası gereği ivmeyle doğru orantılı bir net kuvvet olmalıdır (yani net kuvvet sıfırdan farklı). Bilyenin serbest cisim diyagramını çizersek bilye üzerindeki kuvvetlerin ağırlık, ağırlığına ters ve eşit büyüklükte sürtünme kuvveti ve merkezcil kuvvet olduğunu göreceğiz. Burada her zaman akılda bulundurmamız gereken bir nokta da şu: Merkezcil ivme büyüklük olarak değişmiyor, ancak yönü değişiyor; yani ivme -dolayısıyla kuvvet- sabit değil (vektörel olarak). Sonuç olarak değişken bir ivmeden bahsediyoruz. Kilit noktayı fiziksel açıdan sağduyumuza hitap edecek şekilde şöyle açıklamak mümkün: Yine bilyenin serbest cisim diyagramına dönersek, merkezcil kuvveti silindirin bilyeye uyguladığı tepki kuvveti olarak düşünebiliriz, yani bu durumda silindirin serbest cisim diyagramını incelersek bilye de silindire bir kuvvet uyguluyor (merkezden dışa doğru) ancak dediğim gibi bu kuvvet bilyenin değil silindirin üzerinde. Böylece görürüz ki silindirin bilyeye uyguladığı tepki kuvvetiyle bilyenin çembersel hareketini sağlayan kuvvet aslında aynı kuvvet.
Yay konusuna gelecek olursak, yine merkezcil hareketi yaratan yayın bilye üzerindeki merkeze doğru olan kuvvet. Newton'un 3. Yasası gereği, yayın üzerinde buna eşit büyüklükte ve ters (yani merkezden dışa doğru) bir kuvvet oluşacak ve böylece yayda bir çekme kuvveti (gerilme) oluşacaktır. Yani burada bilyeye çembersel hareketi yaptıran kuvvet, yaydaki gerilme kuvvetinin ta kendisi.
Çembersel harekette en çok karıştırılan yer sürekli bir denge durumu aranması. Bunun sebebi ise merkezkaç. Merkezcil kuvvet tüm kuvvetlerin bileşkesidir. Merkezkaç ise öğrenciler daha iyi anlasın diye kullanılır ama bir çok yerde işe yaramaz. Merkezkaç, merkezcil kuvvetin tersi yönde çizilerek denge durumundaymış gibi bir algı oluşur oysaki öyle bir şey olsaydı cismimiz duruyor olurdu. Denge hali yoktur çembersel harekette ve kuvvetlerimizin bileşeni merkezcil kuvveti verir. Umarım yararlı olmuştur. Takıldığın konun bu olduğunu düşündüm örnekleri halledersin bilimle kalın
