Merhaba,
Öncelikle "piyasaya çıkan" terimini, çalışmaları devam eden ya da onay sürecinde bulunan diye düzeltelim. Bu cevabın yazıldığı tarih itibarıyla kullanımı onaylanmış bir aşı bulunmamaktadır.
mRNA aşıları (Moderna ve Pfizer&Biontech) "Genetik Aşılar" kategorisine giriyorlar. Bu kategorideki aşılar virusun genlerine karşı oluşacak bağışıklık sistemi yanıtınını oluşturmak amacıyla geliştirilmektedir. Bu iki aşı tarihte kullanıma girecek ilk mRNA aşılarıdır.
Viral vektör aşıları (Oxford&AstraZeneca, Çin ve Rusya aşıları) ise hastalık etkeninin genetik materyalini taşımak üzere geliştirilmiş virüsleri içeren aşılardır. Etki mekanizmalarında ufak farklılıklar olabilir. Bu seçilen antijen özelliğine bağlı değişiklik gösterir. Genetik aşılara nazaran daha geleneksel metodla üretilmiş aşılar da diyebiliriz.
Çin aşısı diye adlandırılan aşı için bazı spekülasyonlar yapılsa da önce çalışma sonuçlarını görmek ve değerlendirmek gerekir. Zaten bu sonuçlara bakılarak aşıların kullanımına onay verilmesi ya da verilmemesi mümkün olacaktır. Faz 3 çalışmaları bağımsız kurumlarca denetlenir ve olası hatalar açısından ayrıntılı incelemeler yapılır. Bu nedenle sağlık otoritelerinin değerlendirip onayladığı bir aşının kullanımı açısından sorun olmayacaktır.
Ancak son olarak şu konunun altını da çizmek gerekir. İnsanlık olarak zor durumdayız ve öngörülen kar/zarar oranları doğrultusunda bu aşılar onaylanmalarının ardından kullanıma gireceklerdir. Gerçek hayatta kullanımın başlaması ile birlikte aşıların hem etkililik verileri hem de güvenlilik verileri takip edilecektir. Şu an bu aşıların hiçbirinin uzun dönemli etkililik ve güvenlilik verisine sahip değiliz. Bu veriler kullanım sonrasında belirli aralıklarla yine otoriteler ile paylaşılmak zorundadır. Bu verilere bakarak sağlık otoriteleri onay alan bir aşının kullanımına devam edilmesine ya da kullanımın durdurulmasına karar verebilir. Bu süreçler dinamik olarak devam eder.
Sağlıkla kalın..
Aşıların negatif etkilerine dair son zamanlarda oldukça fazla şey duyuyoruz. Bir kısmın aşılara karşı olduğunu görüyoruz. Bu gayet doğal aslında. Bazı etkileri her ne kadar öngörülebilse de birçok açıdan gelecek için bir belirsizlik denizi. Ama bence gözden kaçırdığımız bir kısım var. Aşıların bu etkilerini tartışıyoruz ve onlara karşı çıkıyoruz ama aşı olmadığımız zaman neler olabileceğini bilmiyoruz, merak etmiyoruz ya da araştırmıyoruz. Bu durumu anlayabilmek için Menengikok hastalığına bakabiliriz. Bu hastalık Neisseria meningitidis bakterisinden kaynaklanır. Hastalık menenjit (beyin ve omuriliğinin koruyucu zarlarının iltihabı) ve kan zehirlenmesi olarak kendini gösterir. Hastalık oldukça tehlikelidir ve üzerinde durulmalıdır. Erken tedavi ile hastaların çoğu tamamen iyileşebilir. Çocuklara yapılan erken aşılama tüm bu durumların önüne geçebilir. Demek istediğim, aşıların yan etkilerini sorgulamamız oldukça önemli ancak bunu en etkili ve profesyonel şekilde yapabilmek için hastalıkları, yan etkilerini ve aşı olmamamız durumunda oluşabilcek sonuçları düşünmemiz gerekir. Aksi takdirde altı tamamen boş kalıcak ve bir sorgulamadan çok popüler kültürün söylemlerinde biri olacaktır.
