Merhaba,
Öncelikle "piyasaya çıkan" terimini, çalışmaları devam eden ya da onay sürecinde bulunan diye düzeltelim. Bu cevabın yazıldığı tarih itibarıyla kullanımı onaylanmış bir aşı bulunmamaktadır.
mRNA aşıları (Moderna ve Pfizer&Biontech) "Genetik Aşılar" kategorisine giriyorlar. Bu kategorideki aşılar virusun genlerine karşı oluşacak bağışıklık sistemi yanıtınını oluşturmak amacıyla geliştirilmektedir. Bu iki aşı tarihte kullanıma girecek ilk mRNA aşılarıdır.
Viral vektör aşıları (Oxford&AstraZeneca, Çin ve Rusya aşıları) ise hastalık etkeninin genetik materyalini taşımak üzere geliştirilmiş virüsleri içeren aşılardır. Etki mekanizmalarında ufak farklılıklar olabilir. Bu seçilen antijen özelliğine bağlı değişiklik gösterir. Genetik aşılara nazaran daha geleneksel metodla üretilmiş aşılar da diyebiliriz.
Çin aşısı diye adlandırılan aşı için bazı spekülasyonlar yapılsa da önce çalışma sonuçlarını görmek ve değerlendirmek gerekir. Zaten bu sonuçlara bakılarak aşıların kullanımına onay verilmesi ya da verilmemesi mümkün olacaktır. Faz 3 çalışmaları bağımsız kurumlarca denetlenir ve olası hatalar açısından ayrıntılı incelemeler yapılır. Bu nedenle sağlık otoritelerinin değerlendirip onayladığı bir aşının kullanımı açısından sorun olmayacaktır.
Ancak son olarak şu konunun altını da çizmek gerekir. İnsanlık olarak zor durumdayız ve öngörülen kar/zarar oranları doğrultusunda bu aşılar onaylanmalarının ardından kullanıma gireceklerdir. Gerçek hayatta kullanımın başlaması ile birlikte aşıların hem etkililik verileri hem de güvenlilik verileri takip edilecektir. Şu an bu aşıların hiçbirinin uzun dönemli etkililik ve güvenlilik verisine sahip değiliz. Bu veriler kullanım sonrasında belirli aralıklarla yine otoriteler ile paylaşılmak zorundadır. Bu verilere bakarak sağlık otoriteleri onay alan bir aşının kullanımına devam edilmesine ya da kullanımın durdurulmasına karar verebilir. Bu süreçler dinamik olarak devam eder.
Sağlıkla kalın..
Kaynaklar
- Carl Zimmer, Jonathan Corum and Sui-Lee Wee, et al. Coronavirus Vaccine Tracker. (28 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 28 Kasım 2020. Alındığı Yer: nytimes | Arşiv Bağlantısı