Maymunlar fıtık olur mu, fıtık olan hayvan var mı?

Evet olabilir hatta buna buzağıyı örnek verebiliriz.

BUZAĞILARDA GÖBEK FITIĞI

Buzağılarda göbek fıtığı bazen görülebilir. Göbek fıtığı sütten kesme dönemi öncesinde görülebilecek üç önemli problemden biridir. Sütten kesme dönemi öncesinde, buzağılarda, solunum yolu enfeksiyonları, karın şişkinliği ve göbek problemleri görülmesi sürü sahiplerinin başına gelen önemli dertlerdir.

Göbek fıtığı basit olabileceği gibi komplike de olabilir. Basit göbek fıtığı olaylarında buzağı sırt üstü yatırıldığı zaman göbekteki şişlik karın içine doğru kaçar ve görünmez. Bu şişlik elle itilirse de içeriye doğru sorunsuzca girer. Ancak; göbek fıtıkları birçok olayda başka problemlerle birlikte karşımıza çıkarlar. Göbek bölgesindeki bir kitle fıtıkla birlikte göbek kordonu yangısı, göbek apsesi gibi komplikasyonlarla ortaya çıkabilir. Böyle durumlarda elle itme veya sırt üstü yatırma hallerinde şişlik içeriye doğru gitmez ve kaybolmaz. Göbek fıtığında, fıtıklaşmış organlar gelip deri altına yerleşirler. Bu organlar içerisinde bazen gerçek mide, yani şirden ve karın yağları olabilir. Göbekteki deliğin sonradan daralması ile boğulmuş fıtıklarla karşılaşmak mümkündür. Apseli veya yangılı durumlarda göbekteki kitlenin karaciğere kadar giden bir yangı ile birlikte olabileceği gözlenmiştir.

Göbek fıtığı olaylarının en çok Holstein ırkında görüldüğü bildirilmektedir. Göbek fıtığına sebep olan ya da yatkınlık yaratan problemler sıralandığında, güç doğum, sezaryen ile doğum, büyük yavru, ikizlik, annenin çok süt verimli bir inek olması, doğumun aşırı güçle buzağı çekilerek gerçekleşmesi gibi sebepler sayılmaktadır. Bu sebeplere bakıldığında Holstein ırkı zaten kendine derhal bir yer bulmaktadır. Holstein ırkı çok süt vermesi ile bilindiği gibi, düvelerde güç doğum oranının yüksekliği ile de bilinen bir ırktır. Birçok araştırmacı aslında güç doğum, büyük yavru ve sezaryen operasyonu ile doğum olaylarının göbek kordonunun kısa kopması ile ilgili olduğunu, göbek fıtıklarının başlıca sebebinin ise “kısa kopmuş göbek kordonu” olduğunu bildirmişlerdir.

Diğer yandan, Holstein ırkının bu yönde daha çok problem çıkarmasında genetik faktörlerin, kalıtımın yeri olup olmadığını akıllara getirmiştir. Holstein ırkı boğalarda yapılan genetik çalışmalarda sadece Kanada orijinli bir boğa olan Glenhapton Enhancer isimli boğada böyle bir gene rastlanmış, diğer boğalarda ise kalıtımı gösterecek bir bulguya rastlanmamıştır. Buna rağmen; araştırmacılar bazı inek ailelerinin fıtık yönünden genetik yatkınlığı olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.

Göbek kordonu enfeksiyonuyla, göbek fıtığı arasında yakın bir ilişki olduğu ispatlanmıştır. Göbek kordonu enfeksiyonu olan buzağıların, olmayanlara göre yaklaşık 6 kat daha fazla fıtık ihtimali olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır. Bazı çalışmalarda dişi buzağıların erkeklere oranla yaklaşık 2,5 kat daha fazla fıtık olabileceği bildirilmiştir. Araştırmacıların birleştiği nokta, göbek temizliğinin, doğum boksu temizliğinin fıtık konusundaki önemidir.

Göbek fıtıklarının buzağı için yaşamsal tehlike yaratması başka problemlerle birlikte olmasıyla ilgilidir. Basit göbek fıtığının yaşamsal tehlikesi yoktur. Göbek apseleri, göbek kordonu yangıları, fıtık olan organların boğulması yaşamsal tehlikeyi beraberinde getirir.

Göbekteki kitlelerin sağıtımı her zaman cerrahi yöntemlerle olur. Basit fıtıktaki operasyon daha kolay ve iyileşme daha hızlı olurken, göbek apsesi ve göbek kordonu yangısı ile karışık fıtıkların operasyonu daha zorludur. Böyle durumlarda iyileşme zamanı biraz uzayabilir ve operasyon sonrası bakım daha da fazla önem kazanır. Göbek fıtıklarının diğer göbek problemleriyle birlikte olmasının bazen karın zarı yangısına sebep olabileceğini unutmamak gerekir. Basit fıtıklar buzağının genel olarak sağlığını bozmazlar. Fakat komplike fıtıklarda buzağının sağlığı bozulur. Böyle hallerde antibiyotik kullanılması kaçınılmaz olur.

Göbek fıtıklarında koruyucu hekimlik için iki yönde önlemler alınmalıdır. Birincisi, güç doğum’a sebep olabilecek boğa spermalarının düvelerde kullanılmasından kaçınılmalıdır. İkincisi ise doğum olur olmaz göbek kordonunun tentürdiyot ile temizlenmesi, buzağının temiz ve kuru bir yere alınmasıdır. Birçok deneyimli araştırıcı alkol içermesi ve kurutucu etkisi dolayısıyla tentürdiyotun diğer iyot içeren antiseptiklerden daha iyi sonuçlar verdiğini savunmaktadır. Göbek kordonunun kısa kopmasının göbek fıtığı sebeplerinin başında gelmesi dolayısıyla, büyük yavru, güç doğum, sezaryen gibi olaylardan uzak durmak için, en baştan uygun boğa seçimi yapmak yerinde olacaktır. Eğer sürü sahibi hep aynı inek soylarında göbek fıtığına rasgeliyorsa o inek ailelerini sürüden çıkarmak suretiyle bir çare bulabilir.

Buzağılarda göbek fıtıkları sürülerde çok görülen olaylar değildirler. Ancak görüldüklerinde can sıkıcı olan ya da yaşamı tehdit edici hale gelen durumlardır. Kuru ve temiz doğum boksları, doğum sonrası göbek bakımı, güç doğuma sebep olmayacak boğa spermalarının kullanılması akla gelen önlemlerdir. Bunlara rağmen yine fıtıkla karşılaşılırsa operasyon için bir veteriner hekime başvurmak gerekir.^[1]

Yani hayvanların da fıtık olabileceğini öğrenmiş olduk .hatta başka kaynaklarda da olabileceği belirtiliyor.