Makale nedir, nasıl yazılır?

Öncelikle yazılacak makalenin tipi ve yazılacağı yer çok büyük öneme sahip. Daha sonrasında ise makalenin yazılacağı konu ciddi bir önem taşıyor. Bir makale yazmadan önce yazılacak makalenin hangi platformda veya yazılı medyada yayınlanacağını iyi belirlememiz ve bilmemiz gerekiyor. Eğer bir popüler bilim sitesinde veya sayfasında yazımızı yayınlamayı düşünüyorsak, öyle çok terimsel ve akademik bir dil kullanmamıza gerek yok. Tabii ki bu genellemedir ve her popüler bilim sitesi yazılarınızı bu hali ile kabul eder demek değildir. Dolayısıyla yazınızı bir popüler bilim sitesinde yayınlamayı düşünüyorsanız, sitenin içerik yayınlama kurallarını dikkatlice okuduğunuza emin olmalı ve daha önceden yayınlanan içeriklerin yazılma şeklini incelemelisiniz. Eğer gerçekten bir akademik makale yayınlamak istiyorsanız bu işin bir popüler bilim makalesi yazmaktan kat ve kat daha zor olduğunu iyi bilmeniz gerek. Şimdi, ne yazacağımızı belirledik ve biliyoruz. Ne yapacağız? Nasıl yazacağım?

Popüler Bilim Makalesi Yazmak

Bir popüler bilim makalesi yazmaya karar verdiyseniz aşağıdaki maddelere uyarak ve siteye/yayın yapacağınız siteye bağlı olarak makalenizi yazabilirsiniz. Bu önerilerin büyük bir çoğunluğu bana aittir. Bunun altını çizerim.

Sade ve Anlaşılabilir Bir Dil Kullanmak

Yazılarınızı mümkün olduğunca sade ve anlaşılabilir bir dilde yazmaya çalışınız. Bunu özellikle bir popüler bilim yazısı yayınlayacağımız için dikkate almalıyız. Sonuç itibari ile yazıyı okuyanlar akademik veya kaynak gösterme (atıf yapma, ileri okuma önerisi yapma) gibi amaçlardan çok bilgi edinme amaçlı okuyacağı ve daha büyük bir kitleye hitap edeceği için yazımız herkes olmasa bile büyük bir kesim tarafından anlaşılabilecek sade (veya sade olmasa bile parantezler, eklemeler, notlar ile açıklanmış) bir şekilde olması daha iyi olacaktır.

Konudan Mümkün Olduğunca Sapmamak

Özellikle bir popüler bilim makalesi yazarken makalenin temel konusu ve başlığı üzerinden gitmek en doğrusu olacaktır. Çünkü okuyucular ilgili başlığa yönelik bir hedefle yazıya gireceği için okuyucuyu başka konulara boğarak yazıdan uzaklaştırmak anlamsız olacaktır. Eğer yazdığımız makale bir akademik makale olsaydı detay vermekten ve yer yer başka konulara değinmekten çekinmemize gerek olmazdı. Bu sadece o konuya odaklı kalacağınız ve hiçbir ekleme yapamayacağınız anlamına gelmiyor. Tabii ki ekleme yapabilirsiniz. Fakat konudan çok uzaklaşmak iyi olmayacaktır.

Dikkat Çekici Bilgilere Yer Verin

Yazınızı okuyan kesimin dikkatini çekebilecek bilgilere yer vermekten çekinmeyin. Örneğin şüpheli gözüken ama bilim tarafından açıklanan, konu ile bağlantılı eklemelere yer verebilirsiniz. Bu okuyucuları yazınızda tutmaya yarayabilir ve yazıyı daha zevkli kılabilir. Fakat bunu abartmamak ve sürekli "garip, dikkat çekici bilgi" veren bir yazıya dönüştürmemek gerek. Aksi taktirde yazınızın bilimsellik kalitesinde düşüş yaşanabilir.

Kaynakça Belirtin

Biraz klasik gelebilir ama kastettiğim gerçekten detaylı ve kaliteli bir kaynakça bölümü hazırlamak. Bana ve pek çok diğer popüler bilim, akademik makale yazarına göre kaynakça bölümü yazıda çok büyük öneme sahip. Yazınızın kalitesini belirten belki de en büyük öneme sahip yer "kaynakça", bunu basit düşünmeyin. Örneğin kaynakça bölümü tamamen veya çoğunluklu olarak "güçlü, kanıtlanmış" bilimsel içerik siteleri veya kitap, makaleleri ile desteklenmiş olursa yazınızın güvenilirliği bir o kadar artacaktır. Ayrıca kaynakça bölümünüzde yazılarınız hakkında önerebileceğiniz makalelere, yazılara yönlendirmeleri de belirtebilirsiniz.

Akademik Makale Yazma

Eğer bir akademik makale yazmayı seçtiyseniz ve kararınızda eminseniz aşağıda belirttiğim kural ve önerilerden çok daha fazlasına ihtiyacınız var. Çünkü bir akademik makaleyi yazmak düşünülenden çok daha zor ve uzun bir süreçtir.

Mümkünse Uzmanlık Alanınızda Yazın

Mümkünse uzmanlık alanınıza dahil makaleler yazın. Örneğin "antropoloji" alanında uzman birisi eski insanlar hakkında bir makale yazabilir. Burada verdiğim örnekler çok spesifik örnekler olmayabilir ama oldukça yeterlidir. Bu uzmanlık alanı için en az o alanın lisansına sahip olmak gerekebilir. Aksi taktirde makaleniz reddedilebilir. Bu pek olağandışı bir durum değildir.

Ekip ile Çalışın

Akademik makale yazmak (hatta popüler bilim makalesi bile buna dahil) bir takım işidir. Bu konuda pek çok kişi hemfikir olabilir. Çünkü bir makaleyi tek başına yazmak gerçekten yorucu ve uzun sürecektir. Tek problem yorucu ve uzun sürmesi de değil. Bir makalede istemeden hatalı bilgilere yer verebilirsiniz. Eğer bir ekip olursanız ekip üyeleriniz sizlere bu hataları bulmak konusunda çok büyük yardımlarda bulunabilir. Bu sebeple en az 2 kişilik bir kadroya sahip olmak size avantaj sağlayacaktır.

Belirlediğiniz Formattan Çıkmayın

Akademik makalelerde, makaleler genellikle hedefli yazılır. Örneğin bu yazıyı "A Dergisi" için yazıyorum ve o dergide yayınlanacak. Eğer böyle bir hedefe yönelik yazı yazıyorsanız mutlaka yazıyı yayımlayacağınız veya yayımlamayı hedeflediğiniz yer (dergi, makale arşivi vb.) için seçilmiş veya özel formatta yazmanız gereklidir. Bu format çoğu yayın yerinin yönlendirme ve bilgilendirme yazılarında bulunmaktadır. Bu formattan çıkmanız durumunda yazının neredeyse kesin bir olasılıkla reddedilecektir. Aynı zamanda bu yayın yerlerinin belirledikleri formata kendi kaynakça formatları da dahildir. Dolayısıyla kaynakçanızı belirtirken mutlaka uygun formatı kullanınız.

Ek Notlar: Neresi için yazıyor olursanız olun yazınızın bir yedeğini alın veya yazınızı Word gibi platformlarda yazın. Bu hem kaynakça eklemenizi kolaylaştıracak, hem de yazınızı sağlama almanızı sağlayacaktır.