Merhaba, ben Tebriz kökenli bir İran Kürdüyüm. Antropoloji ve Tarih ile ilgileniyorum. Sizlere tarihimizi ve kültürümüzü kısaca açıklamaya çalışacağım.
Öncelikle kültürel tarihe alternatif olarak genetik üzerinden de tarihi anlamaya çalışmak bizi daha doğru kılacaktır.
Yukarıda ki şablonda İrani halkların genetik yapılarının büyük ölçüde Zagros bölgesine dayandığını az da olsa Kafkasya ve Orta Asya genlerini de taşıdıklarını görüyoruz.
Öncelikle Kürtler antik İran(Aryan) kültürünün bir parçasıdırlar. İran Kürtleri beyaz tenli ,kumral ve kısmen renkli gözlüdür. Doğduklarında sarışındırlar fakat zamanla saç renkleri kumrala doğru kayar. Ektomorfik vucut yapısına sahiptirler ve seyrek kıllıdırlar. Kürtler esasında göçebe bir topluluktur, çadırda yaşarlar çobanlık yaparlar. İran'ın Kirman bölgesinden Hemedan(Kuzey Batı İran) ve Horasan'a(Kuzey Doğu İran) doğru göç etmişlerdir. Göç ettikleri bölgelerde Kürt kültürünü komşu bölgelere de yayılmıştırlar. Örneğin Soraniler, Kuzey Irak'ta yaşayan farklı bir etnik grup olmasına rağmen yüzlerce yıldır Kürttürler. Anadolu'ya yayılmalarında ise Türkmenler'in büyük bir önemi vardır. Mezopotamya ve Anadolu Kürtleri beyaz tenli, kılları siyah ve düzdür, gözleri koyu renklidir, vücut tipleri genelde Mezomorfiktir.
Benim Sarışın ve Esmer olarak 2 ye ayırdığım Kürt toplumunun tarihte bahsedildiği eserler vardır.
Örneğin;
1- Anabasis , Ksenofon tarafından M.Ö. 400 de yazılan kitapta Karduklar ve yaşadıkları coğrafya anlatılmaktadır.
2- “Gordionoros” Ünlü Coğrafyacı Batlamyus M.S. 200 yıllarında yayınladığı atlasında Kürt dağlarından bahseder.
İran Kürtleri, Farslılar ve Azerilerle genetik benzerlik gösterirken, Irak Kürtleri Sami topluluklarla(Arap,Yahudi,Arami,Süryani) , Anadolu Kürtleri ise Rumlar ve Türkmenlerle genetik benzerlik göstermektedir.
Modern Kürtleri anlayabilmeniz için İran göçebelerini ve Kuzey Mezopotamya yerlilerini bilmemiz gerekiyor. Proto Kürtlere de kısaca değineyim.
Kuzey Mezopotamyalılar
-Lulubiler(M.Ö. 2300), Hurri-Mitanniler(M.Ö.1600) , Gutiler(M.Ö 2300). Kasitler (M.Ö. 2000)
Batı İranlılar
-Medler(M.Ö. 670),Karduklar(M.Ö. 400)
Kürt Kökenli İranlı Kavimler
-Talışlar(Azerbaycan),Bahtiyariler(Batı İran),Lurlar(Batı İran),Mazenderanlar(Kuzey İran),Goraniler(Batı İran)
Kürt Lehçeleri
-Soranice(Irak),Goranice(Batı İran),Kirmançca(Doğu Anadolu),Zazaca(Doğu Anadolu),Lurca(Batı İran),Kelhurice(Batı İran)
Kürt dinlerinden bahsedecek olursak İslamiyete geçişten önce Kürtler, Azeriler, Zazalar ve Farslılar Zerdüşt inancına sahipti ancak Zerdüşt Rahipler(Mecusiler) büyük ölçüde Azeriler ve Kürtlerden oluşmaktaydı. Mecusilik aynı zamanda seçkin askerlerinde içinde bulunduğu büyük ölçüde Med soylularından oluşmaktaydı.
Kürtlerin demografik yapısına da değineyim. Bizler yaklaşık olarak 60 milyonluk bir nüfusa sahip ancak dağınık bir şekilde yaşamaktayız. Nüfusun 35 milyona yakını Anadolu'da diğerleri ise İran , Irak ve çevresinde yaşamaktadırlar. İran Kürtleri Felsefe ve Bilim odaklıdırlar(İbni Sina), Anadolu Kürtleri daha çok zanaat ve ticarette iyidirler(Chobani Yogurt, Nusret)ve Irak Kürtleri ise siyaset ve bürokraside iyidirler(Mustafa Barzani).
Kürtler tarihte 27 Emirlik , 5 Cumhuriyet , 3 Devlet kurmuş ve yönetmişlerdir. Günümüzde ise Suriye, Irak ve İran'da özerk biçimde yaşamaktadırlar.
Sanırım benden bu kadar okuyan tüm dostlara teşekkürler.
Kaynaklar
- Nezih Seven. (2023). Arkeolojik Çalışmalar. İranlıların Genetik Yapısı. | Arşiv Bağlantısı
