Gözlem ve deneye açık bir laboratuvarda tekrarlamakta fayda var!
Mantık: Doğru, akla uygun düşünme yetisi ve yolu. Akıl yürütmede, düşüncede doğruluk, düzgünlük, tutarlılık.
Mantıklı: Akla, mantığa uygun olan. Akla, mantığa uygun davranan (kimse).
Bu iki tanımlamanın ortaklaştığı zemin “bilme” uğraşı olan bilime tekabül eder ve inanca dayalı “inanma” başka bir alanın konusu.
Durum bu iken farklı ( inanç temelli) kulvarda yaşanmış olan deneyimin bambaşka (bilgi temelli) bir kulvarda değerlendirilmesi olası değildir. Bu kulvarlar hem birbirinin eş değeri değil hem de alternatifi değil.
Neticede yaşanmış deneyimin mutlaka bir açıklaması vardır fakat mantık ile izahı bugünkü veriler ışığında yoktur ve olamaz.
Ancak aynı deneyimin bu yaş itibarı ile gözleme ve deneye açık bir laboratuvarda tekrarlanması durumunda aynı sonucun olmama olasılığı yüzde yüze yakın iken , sonsuzda bir de olsa tekrarlanma olasılığının mantıklı bir cevabı da mutlaka bulunacaktır.
Çünkü mantığın dayandığı bilim ( beğenelim-beğenmeyelim) bunu öngörür.
Fakat inanç için böyle bir koşul yoktur. Şayet arayışımız sadece cevap ise; inanmak yeterlidir. Ancak arayışımız bu cevabın aynı zamanda ( akla uygun izah edilebilir olması anlamına gelen ) mantıklı olması ise; cevabımızın sınanabilir (yanlışlanıp, doğrulanabilir) olma zorunluluğunu da kapsayacağını hesaba katmalıyız. Tercih bizim... Her soruya yönelik vereceğimiz her cevabın kulvarı farklı ve kendi içinde tutarlı olduğu müddetçe eleştirimiz ve itirazımız sadece kulvarın iç tutarlılığı ile ilgili olur.. Bu o kulvarı peşinen kabul ettiğimiz anlamına gelmediği gibi reddettiğimiz anlamına da gelmez.
Kaynaklar
- A. V. İlyenkov. (2009). Diyalektik Mantık. ISBN: 9786055892173. Yayınevi: yazılama yayınevi. sf: 262.
