Çok hızlı, çok küçük, klasik fizik anlayışımızdan öte bir dünya. Kuantum fiziğini ölçeriz, gözlemleriz, parçacıklar üzerinde deney yaparız ve sonuçlar elde edebiliriz ama bu dünyanın nasıl işlediğini anlamakta zorlanırız. Bir kaç temel açıklanamayan olayı kısaca özetleyelim sonra olayı iyice çıkmaza götürürüz.
Çift yarık deneyi (young deneyi): Bu deney bize foton veya elektronların çift yarıktan geçtikten sonra parçacığın hem tanecik hem de dalga özelliğini gösteren deneydir. Buraya kadar güzel, ancak taneciğin yarıktan geçerken sensör yardımı ile ölçümünü yaptığımızda parçacık bir anda tanecik özelliğine bürünüyor ve sadece iki girişim desene oluşturuyor. Soru; parçacık gözlemlendiğini nasıl anladı?
Kuantum dolanıklığı: Birbiri ile dolanık aynı kaynaktan çıkmış iki parçacığın spinleri gözlemlendiğinde ki biri diğerine göre zıt olmalı. Bu parçacıkları evrende nereye götürürseniz götürün, birbirleri ile haberleşiyormuş gibi davranıyorlar. Yani A parçacığının spinini hangi yönde ölçerseniz ölçün B parçacığı aynı anda zıt yönde ölçülüyor. Soru: Bu parçacıklar ışıktan daha hızlı nasıl birbirlerini etkileyebilir?
Kütle Çekimi: Üzerinde en çok şey bildiğimiz konu olduğunu düşünürüz. Newton Yasaları, Genel Görelilik kütle çekiminin işleyişi hakkında çok şey öğretti, ama buna sebep olan şey ne? Graviton adında sanal bir parçacık, peki parçacığı tespit ettik mi ? Hayır. Varlığından emin miyiz? Hayır.
Süperpozisyon: Bir parçacığın aynı anda iki farklı yerde olması. Soru sormaya gerek yok, cümle başlı başına kafamızı karıştırmaya yetiyor zaten.
Şimdi olayı iyice çirkinleştirelim; aşağıda bazı hipotetik (varsayımsal) parçacıkların isimlerini yazacağım, bu parçacıkların hiç biri tespit edilmedi, anlam veremediğimiz olaylara bu sanal parçacıkların neden olduğunu düşünmekteyiz, tıpkı Graviton parçacığında olduğu gibi: Gluino, Gravitino, Fotino,Higgsino, Nötralino, Chargino, Aksino, Sfermiyon, Planck parçacığı, Aksiyon, Dilaton, İkili graviton, Graviton, Leptokuark, Majoron, Majorana fermiyonu, Manyetik tek kutup, Preon, Steril nötrino, Takyon, W' ve Z' bozonları , X ve Y bozonları, X17 parçacığı. Bunlar temel hipotetikler, birde bileşik hipotetikler var, onları da yazıp listeyi uzatmayalım.
Komik gelebilir ama varsayımsal parçacıklar yetmiyormuş gibi birde Sanki parçacıklar var, bu ne demek? Sanki parçacık; vakumda farklı zayıf etkileşimdeki parçacıklar içeriyormuş gibi davrananlar: Dropleton, Eksiton,Elektron deliği, Fonon, Holon, Magnon, Orbiton, Plazmaron, Plazmon, Polariton, Polaron, Roton, Spinon, Triyon.
Matematiksel modelleme ile ortaya atılmış ve hiç bir fizik yasasını tanımayan, hatta ışıktan bile hızlı hareket edebildiği, sanal kütlesi olan, yetmedi zamanda yolculuk ettiği düşünülen, evrende kafasına göre takılan takyonlar var. Üstelik bunlar Einstein Genel Görelilik teorisinin sonucu olarak da karşımıza çıkmakta.
Sonuç; yukarıda can sıkıcı bir yığın parçacık ismi yazdım. Aslında bu yazdığım her isim anlayamadığımız kuantum fiziğinin birer isim bulmuş hali.
