Kripton rengi ve kokusu olmayan bir gazdır. Flor gazı dışında hiçbir şeyle reaksiyona girmez.
Kripton, sinematografik amaçlar için beyaz aydınlatma ampulleri üretmek için kullanılır. Yüksek hızlı fotoğrafçılık için kamera flaşlarının üretiminde kullanılmıştır. Cıva ile karıştırılan kripton, sisli havalarda pistte uçakları yönlendirmek için ışıklı işaret yapmak için kullanılan parlak bir ışık yayar. Kripton ayrıca enerji tasarruflu flüoresan lambalar yapmak için de kullanılır. Kripton çok daha parlak bir kırmızı ışık ürettiği için neon panoların çoğu kripton bazlıdır ve aynı nedenle lazer gösterilerinde kullanılan kırmızı ışık da kripton bazlı amplifikasyon cihazlarından oluşur.
SpaceX Starlink'in birçok küçük uydusu, elektronik tahrik sistemlerinde Hall iticileri için itici güç olarak Krypton'u kullanıyor.
Sıvı kripton, yarı homojen elektromanyetik kalorimetreler oluşturmak için kullanılır. Kripton, maksimum 670 KeV enerjiye ve 11 yıllık yarı ömre sahip bir beta yayıcı olan 85-Kr radyoaktif bir izotopa sahiptir. Kripton, argondan daha pahalı olmasına rağmen, çok az örtüşme ile mükemmel uzamsal çözünürlük sağlar.
Krypton-81'in yarı ömrü 230.000 yıldır. Bu radyoaktif özellik, Antarktika'daki arkeologların ve Bilim adamlarının bu izotopu tarihleme için kullanmalarını sağlar. Kripton tarihleme işlemi, karbon-14 tarihlemesine çok benzer, ancak karbondan farklı olarak, kripton kimyasal olarak inerttir ve karbondan çok daha kararlıdır.
Atmosferde Krypton-85'in varlığı, tüm dünyadaki gizli nükleer yakıt yeniden işleme tesislerinin tespit edilmesine yardımcı olur. 2000'li yılların başında bu teknolojinin yardımıyla Kuzey Kore ve Pakistan'da bu tür tesislerin silah sınıfı plütonyum ürettiği tespit edildi.
Kripton'un başka bir izotopu olan 83-Kr'ye dayanan hiper-polarize MRI tarayıcıları, insanlarda akciğer kanseri gibi önemli akciğer hastalıklarına neden olabilen tütün dumanı kondensatının insan akciğerlerindeki mekansal dağılımının incelenmesi için dünya çapında kullanılmaktadır. Ayrıca Krypton'un radyoaktif bir izotopu olan Krypton-81, şiddetli pulmoner emboli tedavisinde nükleer ilaç olarak kullanılabilir.
Ksenon inert bir gaz olmasına ve bilgisayarlı tomografide (CT-Scan) kullanılma potansiyeline sahip olmasına rağmen, kanda ve dokuda orta derecede çözünür ve anestetik özelliklere sahiptir. Kripton ise tamamen inerttir ve bilgisayarlı tomografide solunan kontrast maddenin toplam radyo yoğunluğunu getirmek için ksenon ile destek olarak kullanılır.
Filament ampullerde, filamanın daha yüksek çalışma sıcaklıklarına dayanması için bir atmosfer sağlamak üzere bir kripton ve ksenon karışımı kullanılır. KrF lazerler, olağanüstü ışın uzamsal homojenliğine sahiptir. Roket verimliliğini artıran ve zararlı lazer-plazma kararsızlıkları eşiğini yükselten doğal bir kısa dalga boyuna (248 nm) sahiptirler.
Kripton, termal iletkenliği azaltmak için ara sıra cam pencere camlarında dolgu gazı olarak kullanılır.
Kripton toksik olmayan inert bir gaz olmasına rağmen, oksijeni kapalı ve sınırlı bir ortamda yaşamı desteklemek için gereken noktanın altına değiştirerek boğucu olarak hareket edebilir. Kokusuz, renksiz, tatsız ve tahriş edici olmayan bir gaz olduğu için herhangi bir uyarı göstergesi ve havada kripton kaçağı olduğunu algılayacak duyu organları yoktur. Argonun aşırı miktarda solunması baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, bilinç kaybı ve ölüme neden olabilir. Ölüm, kendi kendini kurtarmayı engelleyen muhakeme hataları, kafa karışıklığı veya bilinç kaybından kaynaklanabilir. Bunun dışında kriptonun insanlar üzerinde belirgin bir zararlı etkisi yoktur.
Kendi grubundaki daha hafif gazların aksine bazı kimyasal bileşikler oluşturacak kadar reaktiftir. Örneğin kripton, flor ile reaksiyona girerek kripton florür oluşturur. Bazı lazerlerde kripton florür kullanılır.
Soğuk Savaş sırasında Sovyet nükleer üretimini tahmin etmek için radyoaktif kripton kullanıldı. Gaz, tüm nükleer reaktörlerin bir ürünüdür, dolayısıyla Rus payı, havadaki toplamdan Batı reaktörlerinden gelen miktarın çıkarılmasıyla bulunmuştur.
1960'tan 1983'e kadar standart uzunluk ölçüsünü tanımlamak için izotop kripton-86 kullanıldı. Bir metre, izotopun atomik spektrumundaki bir çizginin tam olarak 1.650.763,73 dalga boyu olarak tanımlandı.[1]
Kaynaklar
- RSC. Krypton - Element Information, Properties And Uses | Periodic Table. Alındığı Tarih: 30 Aralık 2022. Alındığı Yer: RSC | Arşiv Bağlantısı
