Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
3

Karaciğer diğer organlardan farklı olarak niçin ve nasıl kendini yenileyebiliyor?

513 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Sami Bozgöz
Sami Bozgöz
8K UP
Öğrenci

Çağrı Mert Bakırcı gerçeklik analizi kısmında paylaştığı bir blog yazısında bu konuya değinmiştir.

Alıntı: Bakterilerden insanlara kadar her canlı türünde yenilenme (rejenerasyon) yeteneği bulunmaktadır. Bu nedenle bu özelliğin, evrimsel süreçteki en erken atalarımızın özelliklerinden biri olduğu düşünülmektedir. Bu sayede, tüm torun türlere bu özellik aktarılabilmiştir. Her türün yenilenme kapasitesi birbiriyle aynı değildir. Hatta aynı tür içerisindeki farklı doku ve organların bile yenilenme hızı farklı farklı olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Yenilenme kapasitesi en yüksek olan organlarımızdan biri karaciğerdir. Karaciğerin %66-75'i hasar alacak olsa (veya 5 loptan 3'ü cerrahi olarak alınacak olsa) bile, geri kalan %25'lik kısım kendini yeniden %100'lük kütleye tamamlayabilir. Bu süreç farelerde 5-7 gün, insanlarda 8-15 gün sürmektedir.

İnsanda karaciğer haricinde deri, parmaklar, kalp, böbrekler ve kaburga kemiklerinde yenilenme tespit edilmiştir. Karaciğer, bunlardan en ekstrem olanıdır ve organın %75'ine kadar olan hasarları geri döndürmek (en azından teorik olarak) mümkündür. Ne var ki bu kadar kapsamlı hasarlarda, yenilenme tamamlanana kadar karaciğerin eksikliği birçok bireyin ölümüne neden olmaktadır. Bu nedenle %50-60 arası hasarlar daha "güvenli" olarak kabul edilmektedir. Yine de bu tür kapsamlı hasarlar da birçok komplikasyon (tıbbi sorun) meydana gelebilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Ayrıca insan ve fare gibi memelilerde (ve hatta balıklar gibi omurgalılarda) görülen karaciğer yenilenmesi, tam anlamıyla bir "organ rejenerasyonu" olarak görülmez; çünkü biyolojide "rejenerasyon" olgusu, hasar gören bölgede, özelleşmiş hücrelerin özelleşmemiş ("kök hücre") hallerine dönüp, blastema dokusunu oluşturması ve sonrasında bu hücrelerin yeniden özelleşmeleri ile karakterize edilmektedir.

Karaciğer "rejenerasyonu" ise, geri kalan hücrelerin kök hücre durumuna dönmeden, doğrudan doğruya mitoz bölünme yoluyla çoğalmaları ve bu sayede hasar gören veya alınan dokuların yerini doldurmaları (adeta "kütle ve hacimce genişlemeleri") ile olmaktadır. Bu süreçte kemik iliği hücreleri de hepatosit üretiminde görev almamaktadır; ancak karaciğer rejenerasyonu için gereken endotel hücreler ve diğer parankimal olmayan hücrelerin %20 civarı kemik iliği sayesinde üretilmektedir.

Karaciğer rejenerasyonunda da intrahepatik projenitör hücreler çoğalır ve farklılaşarak gerekli hücrelerin yerini alırlar. Bu hücrelerin rejenerasyona olan katkısı, hasarın miktarı ve yapısı ile doğrudan ilişkilidir. Örneğin yapılan bir çalışmada, sağlıklı farelerin karaciğerlerinin %70 kadarı alınmış ve hemen hepsinde karaciğer kütlesi ve fonksiyonu eski haline dönebilmiştir. Bir diğer çalışmada, yeni doğmuş ve gelişmekte olan farelerde de karaciğerin %70'inin alınması sonrasındaki 1 hafta içinde %100'lük rejenerasyon gözlenmiştir.

Kimi zaman bu ayrımı yapmak için, bir organın blastema oluşumuyla yenilenmesine gerçek anatomik rejenerasyon (İng: "true anatomical regeneration"), karaciğerin rejenerasyonuna ise takviye edici karaciğer hiperplazisi (İng: "compensatory liver hyperplasia") denmektedir; fakat bu kavram, akademik literatürde yaygın olarak "karaciğer rejenerasyonu" olarak geçmektedir.

Daha kapsamlı bakmak istersen linki kaynakçaya koyuyorum.[1]

181 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Ç. M. Bakırcı. Hayvanlarda Organ Yenileme (Rejenerasyon): Karaciğerin %75'I Hasar Görse Bile Kendini Yenileyebilir Mi?. (16 Kasım 2014). Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
1
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Edward Teller, Hocası Oppenheimer'ı Neden Sattı?
Edward Teller, Hocası Oppenheimer'ı Neden Sattı?
Evinizde Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (CERN) İnşa Edin!
Evinizde Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (CERN) İnşa Edin!
Aynalar, Kuantum Evrene Açılan Bir Portal mı?
Aynalar, Kuantum Evrene Açılan Bir Portal mı?
BEST OF EVRİM AĞACI SHORTS 2022 🎉
BEST OF EVRİM AĞACI SHORTS 2022 🎉
Şeker İnsanı Hiperaktif Yapar mı?
Şeker İnsanı Hiperaktif Yapar mı?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close