James Webb Uzay Teleskobu’na uzay çöpleri çarparsa ne olur?

Dünyadan uzak yörüngelere gönderdiğimiz her sonda veya teleskop eninde sonunda hasar almaktadır.

JWST 25 Aralık 2021'de fırlatıldığından bugüne kadar, en az 19 küçük uzay kayası tarafından hasar aldı. Bunlardan biri teleskobun 18 altın kaplama aynasından birinde gözle görülür bir hasar bıraktı.

NASA'nın yayınladığı yeni durum raporunda hasarın boyutunu gösteren ilk görüntüler de paylaşıldı. C3 aynasında görülen çarpma bölgesi, altın aynanın yüzeyini saran tek bir parlak beyaz göçük gibi görünüyor.

Rapora göre, muhtemelen bu yıl 23 Mayıs ile 25 Mayıs arasında meydana gelen çarpma, bu aynanın küçük bir bölümünde "düzeltilemez" hasar bıraktı. Bununla birlikte, bu küçük göçük, teleskopun performansını hiç engellememiş gibi görünüyor.

Aynada oluşan hasarlar, çok önemli değildir, teleskop fazladan mesai yapar, böylelikle hasarın olduğu yere denk gelen görüntü, başka bir açıdan tekrar çekilir ve iki görüntü birleştirilir. Yani byük bir sıkıntı yok ortada henüz ama sisteme gelecek bir meteor teleskobun sonunu getirebilir. ^[1]

Uzay teleskopları çok hassas cisimlerdir hatta öyle hassaslardır ki en ufak bir yönlendirme (manevra) hatasında hasar alabilirler. Fakat bu teleskoplar fırlatılıp serbest bırakıldıklarında ratgele bir şekilde bırakılmıyor. Uzay çöpleri, uydular ve başka cisimlere çarpmayacak şekilde yönlendiriliyor. Nerede hangi uydu ve gök cisimleri bulunduğu sürekli kontrol altında tutulduğu için bu tarz riskler atlatılabiliyor fakat gözden kaçan ve tespit edilemeyen durumlarda teleskopların ve uyduların hasar alması oldukça olası. Tabii ki bu hasarlar teleskobun ciddi parçalarına kolay kolay zarar veremiyor. Bu sebeple istisnai durumlar harici teleskoplar uzun bir süre hizmette kalabiliyor.

Açıkçası bir cisim ne kadar hızlıysa o kadar ağırdır ve o kadar çok zarar verir ama bir çok istatistik vardır mesela bulunduğu yörünge bulunduğu manyetik çekim alanının kaynağına yakınlığı gibi... Ancak öncesinden Nasa her cismi her olasılığı hesaplamaya çalışmakta önceden takip ettikleri cisimlere göre manevralar yapabilirler ve ne yazık ki hızlı manevralardan da hasar alabilir. Veya farkedilmiyecek hayalet uçaklar gibi durumlar veya cihazların herhangi bir arızası sonunda ciddi hasarlar oluşabilir. Ve bunun sonucunda da bilimin ilerlemesi yavaşlayabilir mesela Kozmos'ta yazılanlarda Astrolojiye olan ciddiyet 1000 yıl kadar bilimin gelişmesine önlemişti. Ama bu sefer ne yazık ki bu bizim seçimimiz değil.